Polskie Towarzystwo Tatrzańskie Oddział Pieniński
Polskie Towarzystwo Tatrzańskie Oddział Pieniński / Ryszard M. Remiszewski. – Szczawnica : Ośrodek Kultury Turystyki Górskiej PTTK w Pieninach, 2013. – 247, [1] s.: il. ; 21 cm. Bibliogr. s. 162-164. Indeks. ISBN 978-83-936080-3-4
Wypada zwrócić uwagę, że poza oficjalnymi obchodami 140-lecia tradycji TT, PTT, PTK i PTTK, które zwieńczy "silny akcent" w formie XVIII Walnego Zjazdu PTTK, będą miały miejsce inne jeszcze akademie ku czci. Ale do wydarzeń jakby obok, o znaczeniu nie tylko lokalnym, wypada zaliczyć opublikowanie monografii "Polskie Towarzystwo Tatrzańskie Oddział Pieniński" w 120 rocznicę powstania czwartego z kolei Oddziału Towarzystwa Tatrzańskiego, obrastającego w minionych latach w bardziej lub mniej znane dokonania jego następcy, czyli Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Szczawnicy.
Mało kto pamięta, że ten oddział powstał w 1893 r. po takich znakomitych instytucjach jak kresowe oddziały w Stanisławowie (1876), Kołomyi (1877) i we Lwowie (1878). Tak szczegółowego opracowania jak Oddział Pieniński nie doczekał się żaden z wymienionych, co ma swoje historyczne uzasadnienie.
Autorem 247-stronicowej książki jest Ryszard M. Remiszewski, znany jako autor kilkunastu książek, publicysta, reporter, autor scenariuszy filmów telewizyjnych, licznych artykułów prasowych w "Dzienniku Polskim" i wielu innych czasopismach turystycznych i krajoznawczych, oraz jako niestrudzony badacz dziejów turystyki w Pieninach, na Orawie, Spiszu i Podhalu, a przede wszystkim od ponad 25 lat strażnik pamięci i tytularny, czyli honorowy, ale jak najbardziej rzeczywisty, ofiarny i niemal codzienny (choć stale mieszka w Gliwicach !!!) kustosz Ośrodka Kultury Turystyki Górskiej w Pieninach - po sąsiedzku ze znanym schroniskiem PTTK "Orlica" w Szczawnicy.
Wypada dodać, że książkę dokumentalną od pierwszej (okładka) strony zdobi portret kultowego szczytu - Okrąglicy, w masywie Trzech Koron, oraz kilkadziesiąt stron unikatowych fotografii i kopii dokumentów ukazujących początki tej polskiej organizacji. Przez karty książki Remiszewskiego wejdziemy a przeszłość, w gąszcz faktów świadczących o pracy kilku pokoleń społeczników, ale także poznamy ich potknięcia, zaniechania, swarliwe charaktery, ale przede wszystkim dokonania w trudnych czasach. Poznamy wysiłki takich pasjonatów Pienin i Szczawnicy, jak Józef Szalay, autor pierwszych przewodników po tych stronach i pomysłodawcę sławnego spływu tratwami przez Przełom Dunajca.
Nie on jeden ma wielkie zasługi dla Szczawnicy i turystyki, lista osób byłaby tutaj nadmiernie długa, co autor tej książki dokładnie dokumentuje. Pierwszy rozdział to wywód starań, sporów, nieporozumień wokół tworzenia Oddziału. Dalej trzy rozdziały ukazują wzloty i zaniżanie lotów w latach 1893-1914, od powstania Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w latach 1923-1933, a kolejny ukazuje trudne lata 1934-1950, czyli do powstania Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego.
Bardzo ważne na tle dziejów organizacji turystycznej są koleje losu pierwszego polskiego Parku Narodowego w Pieninach, który mozolnie tworzono ze skutkiem formalnym, czyli decyzja w formie Rozporządzenia Ministra Rolnictwa z 23 maja 1932 r. o utworzeniu rezerwatu pod taka właśnie nazwą, ogłoszona w Monitorze Polskim nr 123 , poz. 156 z dnia 1 czerwca 1932 roku. Ta informacja ma nielicznych wyznawców, tak wśród historyków turystyki jak i dziejopisów ochrony przyrody w Polsce. Po prostu niewielu uznaje ten fakt, oraz że był to pierwszy w Europie park narodowy na pograniczu dwóch suwerennych państw. Park na Słowacji powstał w sierpniu tego samego roku.
Warto wspomnieć, ze niewiele ważnych wydarzeń w zakresie ochrony przyrody polskiej obywało się (i obywa do dnia dzisiejszego !) bez skandalu. Autor tej książki wyciąga na światło dzienne znamienny fakt - oto Zarząd Główny PTT 31 sierpnia 1930 r. zorganizował "własną" inauguracje Parku Narodowego w Pieninach, ale... nie zaprosił do udziału w tej uroczystości Oddziału Pienińskiego. Przypisy do stwierdzeń i informacji podanych przez Autora tej książki to 222 pozycje, a bibliografia to 57 pozycji książkowych, publikacji prasowych i dokumentów. Książka R.M. Remiszewskiego znakomicie uzupełnia znane dotąd opracowania dotyczące historii polskiej turystyki w tej części Karpat.
Na skrzydełku książki czytamy: "Oddział Pieniński zapisał się w historii zagospodarowaniem turystycznym regionu, uprzystępnianiem i propagowaniem gór, utrzymywaniem patriotyzmu na południowych kresach, był prekursorem sportu [i turystyki} narciarskiego i kajakowego w Pieninach, dziś dyscyplin sportowych rozwijających się w klubach sportowych".
Niezależnie od znaczenia faktu, że książka ta ukazała się staraniem i nakładem Oddziału PTTK w Szczawnicy, jako 92 publikacja ze znakiem firmowym Ośrodka Kultury Turystyki Górskiej w Pieninach, wypada zwrócić uwagę, że nie miał w tej inicjatywie znaczącego udziału Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej w Krakowie, jako kolejnego tomu w serii wydawnictw "Biblioteka Górska". Historia turystyki i co za tym idzie m.in. oddziałów TT, PTT i PTTK. Jednak Autor tej monografii nie baczy na przysłowiowe "skały ukryte pod wodą" i zapowiada - o ile nie trafi na takie przeszkody - kolejne opracowanie ukazujące dzieje i dokonania Oddziału Pienińskiego PTTK w nawiązaniu do 140 lat tradycji dawnego PTT.
Autor we "Wprowadzeniu" zaznacza: "Mogłem prześledzić wzloty i upadki Oddziału, często obnażając jego ułomności i wstydliwe kulisy skrywane w lakonicznych protokolarnych zapisach. Dlatego nie jest to historia PTT w Pieninach, a li tylko jego oddziału założonego i działającego w Szczawnicy". Zatem dobrze się stało, że możemy tę monografię czytać przed i po poznaniu szlaków turystycznych tej diamentowej krainy polskiego krajobrazu.
Tomek Kowalik
Źródło: Tomasz Kowalik, korespondencja nadesłana 09.09.2013