Przewodnik Archeologiczny po Polsce
Przewodnik Archeologiczny po Polsce : praca zbiorowa. Warszawa : „Arkady”, 2010, – 704 s.; il. ISBN: 978-83-213-4624-3
Po raz pierwszy od prawie czterech dekad ukazał się bogato ilustrowany, kompleksowy, popularnonaukowy opis najciekawszych stanowisk archeologicznych w Polsce. „Przewodnik Archeologiczny po Polsce” opublikowało Wydawnictwo Arkady. W książce nie zabrakło informacji na temat interesujących kolekcji muzealnych i rekonstrukcji starożytnych budowli dostępnych dla zwiedzających.
Praca ma charakter monumentalny - składa się z ponad 700 stron. Duża liczba zdjęć, rysunków, schematów, rekonstrukcji i map mogła zostać wykorzystana w publikacji tylko dzięki pomocy pracowników licznych muzeów, instytucji kulturalnych i uniwersytetów. Dlatego informacje do przewodnika zbierało kilkoro autorów. Troje z nich, Agnieszka Malinowska - Sypek, Daniel Sukniewicz i Wojciech Brzeziński, to z wykształcenia archeolodzy. Natomiast Robert Sypek to historyk, publicysta i dziennikarz. Wszyscy ze współautorów mają na swoim koncie teksty upowszechniające przeszłość dalszą i bliższą oraz szeroki dorobek naukowy, co zagwarantowało „Przewodnikowi Archeologicznemu po Polsce” wysoki poziom merytoryczny i doskonałe walory popularyzatorskie.
Książka składa się z krótkiego wprowadzenia w tematykę archeologii i jej metod. W dalszej części pokrótce omówiono sytuację na obecnych ziemiach polskich w kolejnych epokach począwszy od paleolitu po wczesne średniowiecze.
Miejsca warte zwiedzenia pogrupowano według aktualnego podziału administracyjnego na 16 województw - w każdym z nich wytypowano z reguły kilkanaście atrakcji. W opisach dominują stanowiska związane z okresem średniowiecza, jednak nie zabrakło ciekawostek rodem ze starożytnego Egiptu - np. opisano mumię z XXII-XXIII w. eksponowaną w Muzeum w Raciborzu.
Pośród licznych stanowisk archeologicznych rozsianych po obecnych polach uprawnych opisano również ciekawostki z pogranicza historii i archeologii - polskie poszukiwania grobu Kopernika we Fromborku. Autorzy zaproponowali również kilka archeologicznych tras - szlakiem grodów północnego Mazowsza czy śladami paleolitycznych łowców w Małopolsce.
Atutem publikacji jest duża liczba fotografii prezentujących obecny stan stanowisk, zabytków i kolekcji. Ciekawostką są zdjęcia archiwalne. Dotarcie do opisywanych miejsc ułatwiają kolorowe, szczegółowe mapy. Ponadto podano zwięzłe wskazówki dotyczące dojazdu czy godzin otwarcia. W publikacji znajduje się również duża liczba rysunkowych rekonstrukcji zabytkowych budowli - głównie osad i zamków. Fotografie prezentujące najciekawsze zabytki wydobyte przez archeologów będą dobrym uzupełnieniem szczególnie podczas zwiedzania słabo zachowanych pozostałości. Wiele ze stanowisk oprócz zwięzłego opisu dotyczącego funkcji czy chronologii opatrzono dodatkowymi ciekawostkami lub anegdotami, co urozmaica narrację.
W książce uwzględniono aktualne wyniki badań wykopaliskowych, których rezultaty są opisane w kontekście poszczególnych stanowisk archeologicznych.
Poruszanie się po publikacji wspomaga dokładny indeks miejscowości i nazw własnych. Autorzy proponują zwięzły wybór aktualnej literatury na temat pradziejów i polskiego średniowiecza.
Przewodnik w doskonały sposób prezentuje bogactwo archeologiczne Polski. Autorzy wypunktowują pośród licznych znanych stanowisk jak Biskupin, również te mniej popularne, ale o znaczeniu międzynarodowym. Jednym z nich są Bronocice, gdzie archeolodzy podczas badań odkryli wazę z najstarszym dotąd znanym przedstawieniem czterokołowego wozu datowanego na połowę IV tysiąclecia p.n.e.
Ta unikatowa publikacja na polskim rynku wydawniczym jest skierowana do wszystkich hobbystów, amatorów zainteresowanych archeologią w Polsce. Dla nich jest to obowiązkowa pozycja w domowej biblioteczce. Opisy miejsc mogą okazać się jednak zbyt krótkie i lakoniczne dla specjalistów - archeologów.
Szymon Zdziebłowski
Źródło: PAP - Nauka w Polsce, data dostępu -8.01.2011
Zobacz również: Arkady : księgarnia internetowa, data dostępu 08.01.2011