Reagowanie branży turystycznej na sytuacje kryzysowe

Reagowanie branży turystycznej na sytuacje kryzysowe / red. nauk. Ewa Dziedzic. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej, 2013,– 236 s.; ISBN: 978-83-7378-780-3

Wstęp. Jedną z charakterystycznych cech współczesnego świata jest niestabilność otoczenia, w jakim działają podmioty gospodarcze. Trudno wyrokować czy wydarzenia ją wywołujące występują obecnie częściej, czy też w zglobalizowanej gospodarce zasięg i skala ich oddziaływania jest większa. Współczesne środki komunikowania przekazują informacje szybciej i dokładniej niż miało to miejsce jeszcze kilkanaście lat temu, kształtując wyobraźnię milionów osób na całym świecie. Dodatkowo, zwiększona mobilność ludzi i czynników produkcji sprawiają, że nawet to, co dzieje się w pozornie odległych miejscach może mieć bezpośredni wpływ na poszczególne przedsiębiorstwa. W literaturze poświęconej problemom ekonomii i zarządzania coraz częściej pojawiają się twierdzenia, że obecny okres może być nazwany czasem turbulencji lub wręcz chaosu. Podmioty gospodarcze powinny zatem dostosować swój sposób postępowania do szybkiego i skutecznego reagowania na pojawiające się z różnych stron wyzwania, gdyż będą one regułą, a nie wyjątkiem kształtującym otoczenie biznesu. Powyższe twierdzenia dotyczą oczywiście także turystyki. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że dostosowanie się do niestabilnego otoczenia jest dla turystyki ważniejsze i trudniejsze niż dla wielu innych rodzajów działalności gospodarczej. Wynika to z samej jej istoty: mobilności, komplementarności podaży i popytu, uzależnienia od czynników przyrodniczych i kulturowych, dużej elastyczności dochodowej popytu. Sprostanie pojawiającym się wyzwaniom wymaga rozpoznania charakteru zagrożeń oraz uwarunkowań, które wpływają na skalę ich oddziaływania. Równie istotne jest zastanowienie się nad sposobami reagowania, którymi dysponują przedsiębiorcy w obliczu pojawiających się sytuacji kryzysowych.
Problematyka związana z zagrożeniami kryzysowymi jest bardzo obszerna i obejmuje zagadnienia będące przedmiotem badań dotyczących zarządzania kryzysowego, zarządzania ryzykiem, ekonomii i polityki gospodarczej. W pracach na temat turystyki zagadnienia te były dotychczas podejmowane sporadycznie i dopiero w pierwszym dziesięcioleciu XXI w. doczekały się szerszego zainteresowania, na co niewątpliwie wpływ miały dramatyczne wydarzenia związane z atakami terrorystycznymi z 11 września 2001 roku. Niniejsze opracowanie jest próbą włączenia się w ten nurt badań. Jego celem jest przedstawienie podstawowych pojęć i koncepcji, które mogą być przydatne w dyskusjach i działaniach zmierzających do redukowania negatywnych skutków zjawisk kryzysowych. Zawarto w nim omówienie czynników wywołujących sytuacje kryzysowe, uwarunkowań mających wpływ na ich przebieg oraz działań, które mogą być podejmowane przez przedsiębiorstwa w takich sytuacjach. W opracowaniu przeplatają się dwa ujęcia: teoretyczne, naświetlające poruszane zagadnienia w oparciu o literaturę przedmiotu oraz empiryczne, zawierające opisy wybranych przypadków, w przeważającej części dotyczących polskiego rynku turystycznego. Podstawą do przygotowania publikacji były badania statutowe przeprowadzone w latach 2010-2011 przez zespół pracowników Katedry Turystyki Szkoły Głównej Handlowej.
Opracowanie składa się z pięciu rozdziałów poprzedzonych wprowadzeniem. W rozdziale pierwszym przedstawiono definicje pojęć związanych z sytuacjami kryzysowymi. W rozdziale drugim scharakteryzowano czynniki sprawcze sytuacji kryzysowych oraz przedstawiono uwarunkowania istotne z punktu widzenia ich oddziaływania na otoczenie branży turystycznej. W rozdziale szczególną uwagę poświęcono interesariuszom branży i ich zachowaniom, gdyż mają one bezpośredni wpływ na przebieg sytuacji kryzysowych i ich konsekwencje dla przedsiębiorstw turystycznych. Rozdział trzeci dotyczy regulacji prawnych. Przedstawiono w nim analizę obowiązujących przepisów w aspekcie ich oddziaływania na turystykę. Rozdział czwarty przybliża problem wpływu mediów na rozwój sytuacji kryzysowych. W rozdziale piątym scharakteryzowano narzędzia, które mogą być wykorzystane przez przedsiębiorstwa turystyczne w sytuacjach kryzysowych.
Rozważania teoretyczne uzupełniają opisy przypadków, pochodzących głównie z polskiego rynku turystycznego, z lat 2008-2010. Rozdział drugi uzupełnia charakterystyka zachowań głównych grup interesariuszy w obliczu pojawiających się sytuacji kryzysowych. Podobnie rozdział piąty został zilustrowany wynikami badań przeprowadzonych w wybranych przedsiębiorstwach hotelowych i biurach podróży. Również różne aspekty korzystania z mediów przez przedsiębiorstwa zostały zilustrowane analizą wybranych przypadków.
Poszczególne części opracowania zostały przygotowane w oparciu o przegląd literatury przedmiotu i badania własne wykorzystujące dane statystyczne, analizy materiałów źródłowych oraz wywiady. Opracowanie ma charakter deskryptywny, chociaż na podstawie przedstawionych przypadków można formułować także wnioski o ogólniejszym charakterze. Otwarte jest jednak pytanie na temat powtarzalności zaobserwowanych zależności przyczynowo-skutkowych, gdy każda sytuacja kryzysowa jest w znacznym zakresie unikalna. Niemniej wszelkie tego typu ustalenia mogą być przydatne w trakcie konstruowania działań antykryzysowych na różnych szczeblach zarządzania.
● Spis treści
● Zamówienia realizuje księgarnia internetowa Oficyny Wydawniczej Szkoły Głównej Handlowej, data dostępu 11.04.2013