Głosujemy na „Top 5” regionu lubelskiego

Trwa kolejna runda głosowania na portalu narodowym www.polska.travel. Internauci wybierają największe atrakcje turystyczne polskich regionów. Za nami pięć tur konkursowego sondażu „Top 5". O głosy internautów ubiegały się województwa śląskie, opolskie, małopolskie, łódzkie i podkarpackie. Przez najbliższe dwa tygodnie, do 31 sierpnia, głosujemy na jedną z pięciu reprezentatywnych propozycji regionu lubelskiego.

Kandydatury, czyli atrakcje o największym potencjale turystycznym, wytypowane zostały przez Polską Organizację Turystyczną na podstawie prowadzonych badań, analiz i opinii regionalnych organizacji turystycznych. Sondaż umieszczony jest pod adresem www.polska.travel/hity. W tym miejscu znajdziemy opis zasad, na jakich organizowany jest sondaż oraz listę „Top 5" regionu lubelskiego. Wybieramy jedną z atrakcji, która najbardziej zasługuje na nasz głos. Następnie klikamy komendę „Głosuj". Na zastanowienie jest dwa tygodnie. Po ich upływie prezentowany będzie kolejny region. Opisy atrakcji znajdują się na portalu narodowym www.polska.travel. Poniżej przybliżamy wiedzę na temat piątki kandydatur, są nimi Poleski Park Narodowy, Roztoczański Park Narodowy,Stare Miasto w Lublinie, Stare Miasto w Zamościu – UNESCO i Zabytki Kazimierza Dolnego.

Poleski Park Narodowy

Położony w polskiej części Polesia, na Pojezierzu Łęczyńsko–Włodawskim. Utworzony został w 1990 roku. Wchodzi w skład Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie", który od 2012 roku stał się rezerwatem transgranicznym, po połączeniu z Rezerwatem Biosfery Polesie Nadbużańskie i Szackim Rezerwatem Biosfery. Powierzchnia Poleskiego Parku Narodowego obejmuje około 10 tys. ha, są to przede wszystkim obszary wodno-błotne, naturalne ekosystemy bagienne, torfowiska, jeziora krasowe, naturalne kompleksy leśne z siedliskami reliktowych gatunków zwierząt i roślin, które kształtowały się od końca epoki lodowcowej. Bagna i moczary są środowiskami florystycznymi o wielkim zróżnicowaniu, występują na tym terenie wszystkie typowe bagienne ekosystemy i zespoły roślinne. Część terenu tworzą stanowiska roślinne typowe dla tundry lub lasotundry. Różnorodny jest świat zwierzęcy parku we wszystkich jego odmianach, od bezkręgowców po gatunki ziemnowodnych ptaków i ssaków. Symbolem Poleskiego Parku Narodowego jest żuraw. Szczególną atrakcją są żółwie błotne, najbardziej obok węży Eskulapa zagrożony wyginięciem gatunek gadów występujących w naszym kraju. Spośród ssaków najliczniejszą grupę stanowią gryzonie, w tym bobry, które osiedlono na rozlewiskach w roku 1992, licznie występują gatunki kopytne, sarny, jelenie, łosie, dziki. Trwałe rozlewiska są miejscem bytowania niezliczonych stad ptactwa wodno-błotnego, w tym wielu gatunków rzadkich i zagrożonych. Symbolizujące poleski park żurawie, a także między innymi derkacze, dubelty, czaple.

Poleski Park Narodowy oferuje turystom dobrze przygotowane programy zwiedzania. Wyznaczono szlaki piesze, rowerowe i konne pozwalające jak najlepiej poznać walory przyrodnicze terenu. Ciekawie poprowadzone są ścieżki dydaktyczne i zbudowano wieże widokowe przy Durnym Bagnie, Bagnie Bubnów Kulczyn, Bagnie Bubnów Zastawie, Bagnie Staw, na ścieżkach przyrodniczych „Perehod-2", „Obóz powstańczy-1", „ Mietiułka -1". Ustawiono zadaszenia, ławki i tablice z informacjami o otaczającej przyrodzie. Ruch turystyczny trwa przez wszystkie miesiące roku, w sezonie od kwietnia do października wstęp na ścieżki przyrodnicze jest płatny. Polecane ścieżki przyrodnicze. „Dąb Dominik" zaczyna się we wsi Łomnica, ma długość 2,5-3,5 km, czas przejścia od dwóch do trzech godzin. „Spławy" prowadzi od Ośrodka Dydaktyczno-Muzealnego w Starym Załuczu, ma długość 7,5 km, czas przejścia od 3,5 do 5 godzin. Ścieżka przyrodniczo-historyczna „Obóz powstańczy", rozpoczyna się w miejscowości Lipniak, długość trasy 4 km, czas przejścia od 2,5 do 3 godzin. Ścieżka rowerowa „Mietiułka" zlokalizowana w północno-wschodniej części parku, rozpoczyna się we wsi Łowiszów, długość około 21 km, czas przejazdu od 4 do 5 godzin. Trasa ma kształt pętli, jest wyraźnie oznakowana kolorem zielonym. Przy ścieżce ustawiono trzy zadaszenia i sześć tablic informacyjnych, częściowo przebiega poza granicami parku. Ścieżka o charakterze ornitologicznym „Perehod" prowadząca wokół sztucznych Stawów Pieszowolskich, umożliwia obserwację zamieszkujących w koło licznych gatunków ptaków wodnych. Na trasie przygotowano schron obserwacyjny i wieżę widokową. Rozpoczyna się w miejscowości Pieszowola, długość 5 km, czas przejścia od 3 do 4 godzin. Każda ze ścieżek warta jest poznania. Pierwsza z wymienionych ścieżka przyrodnicza „Dąb Dominik" wiedzie przez różne typy lasów - przez grąd niski liściasty z przewagą grabów i dębów, las olchowy, bór bagienny na torfowiskach i glebach murszowych - nad jezioro Moszne zarastające szuwarami i roślinnością nawodną. Kładki przystosowane są dla osób niepełnosprawnych. Przy ścieżce zlokalizowanych jest 17 przystanków z tablicami informacyjnymi. Turyści wybierający krótszą trasę, wychodzą ze wsi Łomnica i kończą wycieczkę w miejscu wymarszu. Dłuższa trasa kończy się we wsi Jamniki położonej w otulinie parku przy drodze z Urszulina do Sosnowicy. Nazwa ścieżki „Dąb Dominik" pochodzi od nazwy wiekowego dębu o prawie czterometrowym obwodzie pnia. Imię nadano mu na cześć prof. Dominika Fijałkowskiego, nestora polskich botaników, uhonorowanego członkostwem Nowojorskiej Akademii Nauk i wpisaniem na listę pięciu tysięcy najbardziej zasłużonych obywateli świata. Ścieżki są udostępnione dla turystów we wszystkie miesiące roku. Sezon trwa od kwietnia do października, w tym okresie wstęp na ścieżki jest płatny. Bilet jednorazowy na jedną ścieżkę kosztuje 6 zł. Trzydniowy na wszystkie ścieżki przyrodnicze 14 zł. Bilet tygodniowy na wszystkie ścieżki przyrodnicze 20,00 zł. Jednodniowy bilet rodzinny to wydatek 14 zł. Warta zainteresowania jest oferta pakietowa. Na przykład pakiet weekendowy składa się z trzydniowego biletu na wszystkie ścieżki przyrodnicze z możliwością wejścia na wieże widokowe oraz zwiedzanie Muzeum w Starym Załuczu. Cena biletu to 20 zł. Pakiet tygodniowy daje możliwość zwiedzania całego Poleskiego Parku Narodowego. W pakiecie bilet wstępu na wszystkie ścieżki przyrodnicze i wieże widokowe, do Muzeum w Starym Załuczu oraz wypożyczenie roweru na jeden dzień. Cena 51 zł. Pakiet rodzinny otwiera przed zwiedzającymi cały park na jeden dzień, szczególnie polecane są ścieżki przyrodnicze przygotowane specjalnie dla dzieci o nazwach „Żółwik" w Starym Załuczu oraz „Tropem Przyrody" przy obiektach dyrekcji parku w Urszulinie. Cena biletu 14 zł za wszystkich członków rodziny liczącej do 6 osób. Turyści, którzy nie chcą opuszczać terenu parku mogą zarezerwować noclegi w pokojach Ośrodka Dydaktyczno-Administracyjnego w Urszulinie. Tutaj można też wypożyczać rowery.

Roztoczański Park Narodowy

Utworzony został w 1974 roku, obecnie zajmuje powierzchnię prawie 8.5 tys. ha, jest najbardziej zalesionym parkiem narodowym w Polsce, grunty leśnie zajmują około 95 proc. jego obszaru. Przez prawie 400 lat lasy parku wchodziły w skład Ordynacji Zamojskiej. Pierwszy rezerwat Bukowa Góra utworzono na tym terenie w 1934 roku. Po wojnie, w latach od roku 1954 do 1974 wydzielono 11 rezerwatów, które weszły w skład parku. Ochroną ścisłą objętych jest około 10 proc. jego powierzchni. Otacza go strefa ochronna, około 38 tys. ha.
Roztoczański Park Narodowy leży na Roztoczu Środkowym w obszarze dzielącym stare utwory geologiczne platformy wschodnioeuropejskiej od młodszych utworów Europy Zachodniej, wciąż jest aktywne geologicznie. Zróżnicowanie geologiczne, bogata rzeźba terenu, położenie w strefie klimatycznej, gdzie ścierają się masy ciepłego i zimnego powietrza, sprzyja różnorodności i bogactwu roślinności. Spotyka się tu gatunki należące do typowo nizinnych jak też górskich, w zależności od miejsca występowania. Dominują sosny, jodły i buki, a także dęby, olsze, lipy, brzozy, świerki, modrzewie, graby, jawory, jesiony i klony. Na tym terenie rośnie ponad 400 drzew, buków, jodeł, lip szerokolistnych i dębów szypułkowych, uznanych za pomniki przyrody. Bogata jest fauna. Żyją tu wszystkie typowe zwierzęta leśne. Między innymi jelenie, sarny, dziki, wilki, lisy, borsuki, kuny, nad wodami wydry, a także okresowo łosie i rysie. W 1979 roku sprowadzono na te tereny bobry, w 1982 roku utworzono ostoję konika polskiego pochodzącego od tarpana i ras lokalnych. Konik polski jest symbolem parku. Spośród ponad 200. gatunków ptaków większość gnieździ się regularnie na tych obszarach, wśród przedstawicieli są miedzy innymi orliki krzykliwe, trzmielojady, bociany czarne, dzięcioły białogrzbietowe, muchołówki białoszyje. Z gadów spotyka się jaszczurki, zaskrońce, żmije zygzakowate oraz żółwie błotne. Roztoczański Park Narodowy można zwiedzać, korzystając z wyznaczonych szlaków turystycznych i ścieżek poznawczych, prowadzących przez najciekawsze obszary przyrodnicze, kulturowe i historyczne. Na przykład ścieżka dydaktyczna na Bukową Górę rozpoczyna się przed Ośrodkiem Edukacyjno-Muzealnym Roztoczańskiego Parku Narodowego w zabytkowej części Zwierzyńca, kończy się w Sochach przy cmentarzu upamiętniającym pacyfikację wsi 1 czerwca 1943 roku. Prowadzi na południe obszarem ochrony ścisłej Bukowa Góra z pięknym borem jodłowym i buczyną karpacką. Na ścieżce znajduje się punkt widokowy z panoramą na strefę krawędziową Roztocza Środkowego. Różnica pokonywanych wzniesień wynosi 80 metrów. Z Soch można wrócić do Zwierzyńca lub udać się w dalszą wędrówkę szlakiem krawędziowym. Ścieżka nie jest dostępna dla rowerów. Czas przejścia około 2 godzin, długość 2,6 km. Bilet za wstęp na ścieżkę przyrodniczą na Bukową Górę wynosi 4 zł, karta tygodniowa kosztuje 15.

Stare Miasto w Lublinie

Granice Starego Miasta, historycznie najstarszej części Lublina, zamykają ulice Lubartowska, Kowalska, Podwale i Królewska. W 2007 roku zespół architektoniczno-urbanistyczny obejmujący teren dawnego miasta w murach miejskich, fragment Krakowskiego Przedmieścia i Wzgórze Zamkowe z Zamkiem, otrzymał status Pomnika historii nadany rozporządzeniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. Na Stare Miasto wchodzi się jedną z bram miejskich. Najsłynniejsza z nich, gotycka Brama Krakowska, wywodząca swoją nazwę od traktu i przedmieścia, na które prowadziła - uważana jest za symbol Lublina, i należy do najważniejszych zabytków miasta. Wzniesiono ją w połowie XIV wieku wraz z murami obronnymi. Górne kondygnacje dobudowano w drugiej połowie XVI wieku. W latach 60. XX wieku prowadzono prace konserwatorskie, w ich wyniku między innymi zaadaptowano wnętrza na potrzeby siedziby Muzeum Historii Miasta Lublina. Na najwyższej kondygnacji zaaranżowano punkt widokowy, skąd zwiedzający mają dobry widok panoramy Starego Miasta i Śródmieścia Lublina. Starówka zachowała klimat kształtujący się przez wieki. Architektura budynków zmieniała się po kolejnych wojnach, pożarach i odbudowach. Znacznym uszkodzeniom Stare Miasto uległo podczas bombardowań we wrześniu 1939 roku. Odbudowa powojennych zniszczeń trwała do połowy lat 50. W bombardowaniu zburzony został i spłonął miedzy innymi budynek ratusza. Podniesiony z ruin po wojnie z zachowaniem dawnej zewnętrznej architektury, przystosowany został do obecnych funkcji, Nowy Ratusz wznosi się w pobliżu Bramy Krakowskiej przy placu Łokietka, który jest centralnym miejscem Lublina. Powstał w 1611 r. po zasypaniu fos i rozplantowaniu wałów obronnych. Pełnił funkcje targowe, był też miejscem publicznego wykonywania wyroków sądowych. Do historycznego przeznaczenia rynku nawiązuje organizowany obecnie barwny i rojny Jarmark Jagielloński. Stary Ratusz na Rynku Starego Miasta zbudowany w końcu XIV wieku był siedzibą Trybunału Koronnego od 1579 roku. Szereg razy przebudowywany, miedzy innymi w stylu klasycystycznym przez Domenica Merliniego, nadwornego architekta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W rynku renesansowe kamienice z XVI i XVII wieku, wśród których do najcenniejszych należą kamienica Lubomelskich i tak zwana kamienica Sobieskich. Kamienica pod numerem 2 nazywana kamienicą Klonowica należała do żony rajcy, burmistrza, poety Sebastiana Fabiana Klonowica podpisującego swe dzieła łacińskim przydomkiem Acernus. Z kolejnym właścicielem kamienicy przyjaźnił się Jan Kochanowski. W tym domu wystawiano jego Odprawę posłów greckich. Ze wschodniego narożnika Rynku, idąc między kamienicami Lubomelskich i „Pod Lwami", dochodzi się do najcenniejszego z sakralnych obiektów miasta, kościoła dominikanów pod wezwaniem św. Stanisława ufundowanego przez Kazimierza Wielkiego w 1342 roku. Pierwotnie gotycki, wielokrotnie przebudowywany, obecnie w stylu renesansowym. Dookoła kościoła zbudowano 11 kaplic. Na zamknięciu prawej południowej nawy znajduje się kaplica Firlejów ufundowana w 1615 roku, najwspanialsza z późnorenesansowych kaplic Lubelszczyzny. Kopuła pokryta sztukateriami charakterystycznymi dla epoki manieryzmu, wewnątrz dwa nagrobki renesansowe. Od roku 1967 kościół dominikanów posiada tytuł i przywileje bazyliki mniejszej nadane przez papieża Pawła VI. Charakterystyczną budowlą jest lubelski Zamek z Kaplicą zamkową. Jego początki datowane są na XII wiek. W murach zamku obradował sejm, na którym w 1569 roku podpisano akt powołujący unię polsko-litewską. Ówczesny zamek nie wyszedł cało z lat wojen prowadzonych w XVII wieku. W jego miejscu z inicjatywy Stanisława Staszica wybudowano zamek w stylu neogotyku angielskiego, przeznaczając go na więzienie Królestwa Kongresowego. Funkcję więzienia pełnił też później, w Polsce międzywojennej, podczas okupacji niemieckiej, a także po wyzwoleniu podlegając funkcjonariuszom NKWD, a następnie Urzędowi Bezpieczeństwa Publicznego. W okresie odwilży lat 50. zamek wyremontowano i przeznaczono na cele kultury, obecnie jest główną siedzibą Muzeum Lubelskiego. Na dziedzińcu znajduje się kaplica pod wezwaniem św. Trójcy, zbudowana najprawdopodobniej w drugiej połowie XIV, najbardziej cenna część dawnego zamku. Przetrwała okres wojen XVII wieku. Uznawana jest za jeden z najcenniejszych zabytków w Polsce. Posiada wielobocznie zamknięte, krótkie prezbiterium. Kwadratowa nawa z gotyckim żebrowym sklepieniem oparta jest na jednym słupie. Polichromia z XV wieku wykonana została przez malarzy ruskich na polecenie Władysława Jagiełły, stanowi jeden z najciekawszych zabytków malarstwa średniowiecznego w Polsce. Naprzeciw zamku wznosi się Brama Grodzka przebudowana w 1785 roku przez Domenica Merliniego. Do XVIII wieku była gotycką z okazałą basztą i mostem zwodzonym, łączącym ją z zamkiem, otoczonym niegdyś fosą. Wiele zabytkowych budynków w Lublinie przetrwało do czasów współczesnych w prawie niezmienionym kształcie. Na przykład kamienice przy ulicy Grodzkiej 5 i 5a należące od XVII wieku do aptekarskiej rodziny Lewickich, obecnie na parterze mieszczące Muzeum Aptekarstwa. Mieszczańskie kamienice poddawane systematycznym renowacjom odzyskują dawny wygląd. Stare Miasto podziwiane przez turystów za dnia, nie zasypia po zmroku. W licznych kawiarenkach, restauracjach, pubach, winiarniach życie tętni przez całą noc.

Stare Miasto w Zamościu – UNESCO

Zachowane w niemal niezmienionym kształcie renesansowe, prywatne miasto ufundowane w 1580 roku przez kanclerza Jana Zamoyskiego. Usytuowane na szlaku handlowym łączącym zachodnią i północną Europę z Morzem Czarnym. Plan miasta według projektu włoskiego architekta Bernarda Morando, nawiązywał do ówczesnych miast włoskich i koncepcji miast idealnych podporządkowanych w całości wyobrażeniom estetycznym, wymogom gospodarczym, społecznym i politycznym. Do czasów współczesnych zachował się w prawie niezmiennej formie pierwotny układ Starego Miasta. Szachownicowy układ ulic, fortyfikacji, trzech rynków i większością zabudowy. Ulice przecinają się pod kątem prostym. Działki zróżnicowano na głębsze dla kupców-hurtowników z dojazdem od tylnych ulic i płytsze domy-warszaty rzemieślnicze. Fortyfikacje w typie włoskim potwierdziły swoją wartość w XVII wieku. Zamość, jako jedyne miasto oparł się szwedzkiemu potopowi. Pomimo pierwotnie jednolitej koncepcji urbanistycznej, miasto było miejscem harmonijnego współistnienia i uzupełniania się kultur Wschodu i Zachodu Europy. W pełnej tolerancji współżyło wiele nacji. Polacy, Włosi, Niemcy, Rusini, Ormianie, Grecy i Żydzi. Owo przenikanie wielonarodowościowych, różnorodnych wpływów artystycznych i architektonicznych w połączeniu z regularnością przestrzenną – nadaje wyjątkowości architektonicznej i niepowtarzalnego klimatu typowego dla nielicznych miast. Wyjątkowość została doceniona przez wpisanie Zamościa w 1992 roku na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. W pobliżu dworca Brama Szczebrzeska wybudowana w latach 1603-05, jako jedna z trzech ówczesnych bram, położona przy południowej linii murów miasta, przebudowana XVII i XIX wieku, kiedy zmieniono jej wygląd na styl klasycystyczny. Od 1820 mieściła więzienie polityczne, w którym osadzono miedzy innymi działacza niepodległościowego Waleriana Łukasińskiego. Do lat 90. w budynku mieścił się komisariat policji. W latach 2007-2009 przeprowadzano gruntowny remont. Za bramą renesansową kolegiata św. Tomasza zbudowana w XVI wieku przez Bernarda Morando, jeden z najwspanialszych kościołów tego typu w Polsce, przebudowany na początku XIX wieku w stylu klasycystycznym. Wspaniały renesansowy wystrój rzeźbiarski wnętrza. W kaplicy ordynatów Zamoyskich płyta Jana Zamojskiego i portrety pędzla Wojciecha Gersona. Barokowe stiuki Giovanniego Battisty Falconiego, włoskiego sztukatora barokowego. Ołtarz główny z XIX wieku, obrazy mistrzów włoskich, w prezbiterium obrazy przypisywane Domenico Tintorettemu, synowi Jacopo Tintorettego. Na filarze obok ambony płyta nagrobkowa Szymona Szymonowicza, polskiego humanisty i poety okresu renesansu, współtwórcy Akademii Zamojskiej. W skarbcu kościelnym renesansowe i barokowe ornaty i sprzęty kościelne. W bibliotece inkunabuły i starodruki z XV i XVI wieku. Przed wyjściem z kolegiaty po lewej stronie dawny pałac Zamoyskich. Kilkakrotnie przebudowany. W połowie XVIII wieku w stylu barokowym pod kierunkiem architekta Jana Columbaniego. Pałac przestał być siedzibą ordynatów od początku wojny polsko-austriackiej w 1809 roku. W 1821 pałac sprzedano wraz z miastem Skarbowi Państwa. Dziesięć lat później przebudowany został na szpital wojskowy. W czasach II RP w oficynie działała drukarnia. Po zakończeniu drugiej wojny była jedyną ocalałą drukarnią po prawej stronie Wisły, z jej maszyn schodziły pierwsze dzienniki urzędowe, plakaty i książki. Obecnie budynek jest siedzibą sądu. Przed pałacem stoi pomnik hetmana i kanclerza Jana Zamoyskiego. Od strony południowej Wielki Arsenał z XVII wieku, dawna zbrojownia zamkowa. W okresie międzywojennym mieściły się tu szkoły, po wojnie stolarnia, od roku 1984 oddział Muzeum Zamojskiego, Muzeum Barwy i Oręża „Arsenał". Obok wozownie i stajnie. Po przeciwnej stronie ulicy Akademickiej Wikarówka, zbudowana w pierwszej połowie XVII wieku, w której mieszkali świeccy profesorowie Akademii, obecnie plebania, Przy końcu ulicy gmach dawnej akademii, trzeciej w Rzeczpospolitej i pierwszej prywatnej uczelni utrzymywanej w całości przez wielkiego kanclerza koronnego. Otwarta została w 1595 roku. Słynne zdanie wypowiedziane przez Zamoyskiego „Takie są rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie" zapisane zostały w akcie fundacyjnym. Przy budynku pierwszy w Europie szkolny ogród botaniczny i zoologiczny, który zapoczątkowany został w 1918 roku przy Państwowym Męskim Gimnazjum w Zamościu. Obecnie budynek Akademii Zamojskiej służy nadal celom edukacyjnym, kształci się tu młodzież licealna, są też biura rektoratu jednej ze szkół wyższych. Przy alei 1 Maja usytuowany jest kościół poreformacki św. Katarzyny ufundowany w 1674 roku, zniszczony przez Austriaków, w 1806 zamieniony na magazyny, w okresie międzywojennym odbudowany. Przy ulicy Zamenhofa dawna synagoga, jedna z najpiękniejszych, najlepiej zachowanych późnorenesansowych żydowskich świątyń w Polsce. Wybudowana została około 1610 roku w stylu późnego renesansu. Część główną stanowiła wielka sala modlitewna. Prowadzi do niej oryginalny, kamienny renesansowy portal. Ze zniszczeń ocalał późnorenesansowy Aron ha-kodesz, czyli szafa ołtarzowa, służąca do przechowywania Tory. Na ścianach i sklepieniach bogata stiukowa i sztukateryjna dekoracja z cennymi rozetami i malowidłami, na których widać inskrypcje w języku hebrajskim oraz wystylizowane Drzewo życia. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę i urządzili w niej warsztaty stolarskie. Po wyzwoleniu budynek poddano remontowi, w 2005 roku wrócił do społeczność żydowskiej i odtąd prace renowacyjne prowadzone są pod nadzorem Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Synagoga jest udostępniona zwiedzającym. Nad wejściem do synagogi odsłonięto trzy tablice pamiątkowe, poświęcone żydom z Zamościa, ufundowane przez Izraelską Organizację Żydów Zamościa, Okolic i ich Potomków. Po wyjściu z synagogi idąc ulicą Zamenhofa dochodzi się do Domu Mykwy, czyli łaźni żydowskich, pochodzącej z XVIII wieku. We wnętrzu zachował się dawny basen do rytualnych kąpieli. Przez Rynek Solny, dojść można do Rynku Wielkiego, kwadratowego placu o wymiarach sto na sto metrów. Stanowi centrum miasta i jeden z najokazalszych XVI-wiecznych placów w Europie. W odróżnieniu od rynków Solnego i Wodnego przeznaczonych na cele handlowe, twórcy miasta nadali mu funkcje reprezentacyjne, które spełnia do dziś. W każdej pierzei Rynku znajduje się zespół podcieniowych kamienic mieszczańskich. Zamieszkiwali je zamożni kupcy, profesorowie akademii, dworzanie. Ratusz stojący w północnej pierzei rynku jest architektonicznym symbolem miasta. Budowę rozpoczęto w 1591 roku. Poddawano go wielu przeróbkom. Obecny wygląd odpowiada połowie XVII wieku. Kamieniczki na wschód od ratusza należały do kupców ormiańskich. Wyróżniają się attykami i płaskorzeźbami. W czterech z nich mieści się obecnie Muzeum Zamojskie założone w 1926 roku. Gromadzi zbiory z zakresu etnografii. Najcenniejsza jest kolekcja monet odnaleziona w Żulicach, na którą składają się rzymskie denary z pierwszego i drugiego wieku cesarzy Nerona, Wespazjana, Tytusa i Domicjana. Przy ulicy Staszica mury barokowego kościoła Franciszkanów ufundowanego w 1637 roku przez ówczesnego hetmana ordynacji zamojskiej Tomasza Zamoyskiego, po przybyciu do miasta zakonu Franciszkanów. Jedna z najwybitniejszych budowli sakralnych XVII wieku w Polsce. Po likwidacji zakonu franciszkanów w 1784 roku przez Austriaków, kościół zamieniono na magazyn wojskowy, w 1840 roku przebudowano na koszary. Po drugiej wojnie część pomieszczeń mieściła Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych. W 1993 roku świątynia wróciła do Franciszkanów. Naprzeciw pas dawnych fortyfikacji. Bastion na wprost ulicy Staszica, w drugiej połowie XIX wieku był więzieniem politycznym. W przyległym budynku w latach 1824-25 więziono polskiego działacza niepodległościowego Waleriana Łukasińskiego. Obok dawna Brama Lwowska z początku XIX wieku z fragmentem murów obronnych. Po zachodniej stronie ulicy Łukasińskiego budynki zwane Podkarpie, dawny kościół i klasztor Bonifratrów wybudowany w połowie XVII wieku, skasowany w 1784. Przy placu Wolności kościół św. Stanisława, pierwotne prawosławny, wybudowany przez kupców greckich po 1589 roku, w latach 1706-1875 użytkowny przez unitów, potem zamieniony na cerkiew prawosławną, przebudowywany w wiekach XVII, XVIII i XIX. Przy ulicy Kościuszki zabudowania dawnego kościoła i klasztoru sióstr Klarysek, skasowanego w 1788 roku, obecnie mieści się w nich szkoła muzyczna. Przy ulicy Wyspiańskiego tak zwana Rotunda, działobitnia, wybudowana w latach 1820-25 dla obrony miasta od strony południowej, do 1939 roku prochownia, w czasie okupacji miejsce straceń.

Zabytki Kazimierza Dolnego

Najpiękniejsze miasteczko renesansowe w Polsce. Miasto malarzy i poetów, jedna z największych atrakcji turystycznych województwa lubelskiego. W 1994 roku kazimierski zespół zabytkowy, zarządzeniem prezydenta Lecha Wałęsy, otrzymał statut Pomnika Historii. Malowniczo położony na prawym brzegu Wisły, na szlaku wiślanym i przecinającym go trakcie wschód-zachód, przed wiekami Kazimierz rozwijał się głównie dzięki drodze wodnej, którą transportowano zboże z Małopolski do Gdańska. Prawa miejskie uzyskał na początku XIV wieku. W okresie największego rozkwitu w wiekach XVI-XVII, zdobył pozycję wielkiego centrum handlu zbożem i produkcji piwa. Szybko bogacili się mieszczanie. Budowano spichlerze i renesansowe kamienice. Środowisko artystyczne odkryło Kazimierz pod koniec XIX wieku, rozpoczynając modę wypoczynku letniskowego. Najbardziej znanym fragmentem miasteczka jest wybrukowany kocimi łbami Duży Rynek. W sezonie tętni życiem. Turyści wypełniają kawiarniane ogródki, obserwują malujących obrazy artystów, spacerują wokół studni w centrum rynku, z której w przeszłości okoliczni mieszkańcy czerpali wodę. Przy rynku w południowo wschodniej pierzei stoją zdobne kamieniczki. Wśród nich słynne kamienice Mikołaja i Krzysztofa Przybyłów, którzy na początku XVII wieku doszli do majątku na spławianiu towarów Wisłą. Wystawione przez braci okazałe kamienice zdobią wspaniałe renesansowe dekoracje rzeźbiarskie i wizerunki świętych patronów Mikołaja i Krzysztofa. Uwagę zwraca też zrekonstruowana po drugiej wojnie, narożna Kamienica Gdańska. Zbudowano ją w 1795 w stylu barokowym. Nazwa nawiązuje do złotych czasów, kiedy Kazimierz z racji pozycji handlowej i ożywionych kontaktów z Gdańskiem, nazywany był „małym Gdańskiem". Na południowy wschód od Rynku na zboczu, wznosi się jednonawowy kościół farny. Zbudowany około połowy XIV wieku, pierwotnie gotycki, przebudowany w latach 1586-1613 po pożarze miasta, odbudowany w duchu renesansu. Główny portal wejściowy, gotycki wykuty z miejscowego kamienia. Od północy kaplica Borkowskich zbudowana w 1615 z fundacji bratanicy Jana Kochanowskiego. Przy zakrystii kaplica Królewska powstała około 1618 roku. Od południa okazała kaplica Górskich, 1625-29 nakryta kopułą. We wnętrzu fary szereg cennych zabytków, między innymi wspaniałe organy z 1620 roku, renesansowe stalle i ambona z 1615 roku, rokokowe konfesjonały. Bogata dekoracja sztukatorska sklepienia nawy typowa dla lat 1610-35. Dalej na wzgórzu pozostałości zamku wzniesionego według przypuszczeń przez Kazimierza Wielkiego. Jego dzieje są typowe dla większości polskich zamków. Budowla wzniesiona w celach obronnych straciła z czasem na znaczeniu i podupadła, w epoce renesansu odbudowana w stylu pałacowym, niszczona w okresie wojen szwedzkich i wewnętrznych walk, pozostawiona w końcu sama sobie, poszła w ruinę pozostając nimi do dziś. Powyżej zamku dominująca nad miastem, wznosząca się na wysokość 20., metrów wieża z pierwszej połowy XIV wieku, według niektórych teorii niegdyś służyła żegludze na Wiśle, jako latarnia rzeczna i siedziba straży celnej. Ku południowemu wschodowi wychodzi z Rynku ulica Lubelska. Przylega do niej bożnica pochodząca z XVIII wieku usytuowana przy Małym Rynku, przedwojennej dzielnicy zamieszkałej przez żydów, którzy stanowili prawie połowę mieszkańców Kazimierza. Wiele żydowskich rodów kupieckich wzbogaciło się na pośrednictwie w handlu zbożem w drugiej połowie XVI i pierwszej połowie XVII wieku. Przy Małym Rynku zwanym wówczas „Na Tyłach", dominowała zabudowa drewniana. Synagoga w dzisiejszym kształcie zbudowana została w stylu późnobarokowym z kamienia wapiennego, nieotynkowanego, z dachem krytym gontem. W lipcu 1944 roku wycofujący się Niemcy częściowo ją zburzyli. Odbudowana została w 1953 roku i zaadaptowana na salę kinową. Filmy wyświetlano do 2003 roku. Teraz mieści się tu miedzy innymi księgarnia wydawnictw o tematyce żydowskiej oraz pokoje do wynajęcia. Właścicielem obiektu jest żydowska gmina wyznaniowa. Na ścianie budynku umieszczono tablicę upamiętniającą dawnych mieszkańców miasta, polskich obywateli narodowości żydowskiej, zamordowanych przez hitlerowców. Obecna synagoga jest czwartą zbudowaną w tym miejscu po poprzednio spalonych. Historia pierwszej, zgodnie z legendą, związana jest z romansem Kazimierza Wielkiego. Król polecił wybudować ją dla pięknej żydówki imieniem Estera, matki kilkorga jego dzieci. Oprócz synagogi pamiątkami po żydowskiej dzielnicy są nieliczne budynki drewniane, między innymi zabytkowe Jatki Koszerne. W czerwcu przed Jatkami ustawiana jest estrada, na której koncertują uczestnicy festiwalu kapel i śpiewaków ludowych. W weekendy, na Małym Rynku organizowany jest targ staroci. Wzdłuż rzeczki Grodarz biegnie ulica Senatorska. Przy niej stoi kilka zabytkowych kamienic. Kamienica Górskich, przebudowana po pożarze 1915 roku, prosta skromna kamienica Biała oraz zwana Czarną, z racji ciemnej barwy tynku przedniej ściany, najpiękniejsza ze wszystkich - kamienica Celejowska ze wspaniałą attyką. Fasadę zdobią zgodnie z ówczesną manierą zwierzęta, roślinne ornamenty i główki cherubinków. W fasadzie umieszczono figury Chrystusa, jako Zbawiciela Świata, Maryję, jako Królową Nieba i świętego Jana Chrzciciela z krzyżem. Kamienica Celejowska zwana jest też pod św. Bartłomiejem, gdyż w attyce znajduje się figura tego świętego z nożem, jako narzędziem męczeństwa. Święty jest patronem pierwszego właściciela domu, Bartłomieja Celeja, bogatego kupca i rajcy miejskiego. Po drugiej wojnie mieściła się tu pracownia architektoniczna, w której powstawały plany odbudowy Kazimierza. Obecnie w salach kamienicy wystawiane są prace artystów tworzących w Kazimierzu. Z kilkudziesięciu spichlerzów symbolizujących przeszłość ośrodka handlu zbożem, wymieńmy jeden z najstarszych, Spichlerz hotel „Król Kazimierz", który znajduje się na terenie dawnego portu i według niektórych źródeł datowany jest na wiek XVI. Posiada późnomanierystyczne szczyty dachowe wzorowane na kazimierskim kościele świętej Anny. Współczesna bryła budynku została przebudowana, dołączono do niej nowoczesną część hotelową stanowiącą integralną całość z materią zabytkową.