Koszt inwestycji związanych z produktami kluczowymi wyniesie około 1 miliarda 171 mln zł. Dofinansowanie z UE - prawie 475 mln zł

Innowacyjne produkty turystyczne

Jeszcze kilka lat temu przygotowanie listy produktów turystycznych o charakterze ponadregionalnym powodowało wielkie namiętności. Teraz, gdy niektóre projekty zostały zrealizowane, a kolejne są znacznie zaawansowane – wokół tematu zrobiło się ciszej. A szkoda.

Dodatkowy strumień pieniędzy

Trudno się dziwić, że kilka lat temu prace nad stworzeniem listy produktów turystycznych, które miały powstawać z dofinansowaniem z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka wywoływały tak ostrą rywalizację. Wiadomo było, że w grę wchodzą niemałe pieniądze pochodzące z unijnego funduszu rozwoju regionalnego. Był to jedyny zapamiętany przeze mnie przypadek, kiedy samorządy wszystkich regionów tak bardzo zaangażowały się w tematykę tworzenia i rozwoju produktów turystycznych. Poza takimi doraźnymi okazjami bywa różnie, choć generalnie klimat wokół produktów staje się przyjaźniejszy, stopniowo ich przybywa, a przeważająca część przynosi wymierne korzyści ekonomiczne. Istniejące produkty oraz te, które będą powstawały i rozwijały się – są niezbędne w polskiej turystyce, zwiększają jej potencjał, wpływają na atrakcyjność i konkurencyjność naszej oferty na rynku.

Zdecydowana poprawa produktywności polskiej turystyki jest w obecnych warunkach koniecznością, a jednak produktów jest wciąż niewiele, a jeszcze mniej tych o dobrym poziomie komercjalizacji. Przeważają produkty lokalne, o ograniczonych możliwościach rozwoju. Pomogłaby w tej sytuacji ich konsolidacja, jednak takich inicjatyw prawie nie ma, stąd trochę „na skróty” tworzone są produkty regionalne – przeważnie w formie szlaków, a te z reguły trudniej skomercjalizować.

Wysoko należy oceniać różne formy wsparcia dla inicjatyw  samorządowych związanych z kreowaniem i rozwijaniem nowych produktów, szczególnie tych o zasięgu ponadlokalnym. Specjalną rolę odegrało w tym zakresie dofinansowanie produktowych projektów ze środków Regionalnych Programów Operacyjnych, obejmujących lata 2007-13.

Ich uzupełnieniem miał być program tworzenia produktów o szerszym zasięgu ponadregionalnym, na co wydzielono odrębne środki w Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka. Ten dodatkowy strumień pieniędzy miał spowodować powstanie całkiem nowej grupy produktów wyróżniających się zasięgiem, skalą, różnorodnością i atrakcyjnością. Dodatkowo uwzględniano w tym przypadku kryterium innowacyjności produktów. Należy przez to rozumieć rozwiązania nowatorskie, dobrze wykorzystujące nowoczesne technologie, ale też proponujące nowe rodzaje usług, lepiej odpowiadających na coraz bardziej różnicujący się popyt turystyczny. W polskich warunkach jest to bardzo ważne, bowiem pozwala lepiej wykorzystać różnorodność naszych walorów i atrakcji oraz materialnej bazy gospodarki turystycznej.

Duże projekty

Po wspomnianych sporach powstała ostatecznie lista wybranych produktów, które nie bez powodu określone zostały mianem kluczowych. Znalazło się na niej 21 produktów, przy tym realizacja jednego z nich staje obecnie pod znakiem zapytania.

Wbrew wcześniejszym założeniom, a nawet deklaracjom zawartym w zgłoszeniach, tylko niewielka część tych produktów ma ponadregionalny charakter. Zdecydowało tradycyjne przywiązanie do podziału administracyjnego, co w końcu jest nawet zrozumiałe, gdy spora część finansowania pochodzi jednak z budżetu samorządu województwa. Jak takie koszty sprawiedliwie rozdzielić na dwa albo trzy województwa? W pełni ponadregionalny charakter udało się uzyskać w przypadku produktu „Bug – rajem dla turysty” (woj. mazowieckie, podlaskie, lubelskie) oraz Południowo-Zachodni Szlak Cysterski (dolnośląskie, małopolskie, opolskie, śląskie).

Trzeba też zwrócić uwagę, że na liście znalazły się istniejące wcześniej produkty, które w tym przypadku miały zostać znacznie rozszerzone, unowocześnione, a więc wyraźnie wystąpił tu element innowacyjności. Odnosi się to do takich produktów, jak: Szlak nowej przygody w zabytkowej Kopalni Soli „Wieliczka”, Rewitalizacja Kanału Elbląskiego, Zamość – miasto UNESCO,  Uzdrowiska Kłodzkie, Wykorzystanie rzeki Wisły w celu budowy wspólnego produktu turystycznego przez Kazimierz Dolny, Puławy, Janowiec.

Najwięcej produktów kluczowych zlokalizowanych jest w województwie dolnośląskim, po dwa przypisane są do województw lubelskiego, małopolskiego, podkarpackiego, pomorskiego. Tylko regiony opolski i lubuski nie przebiły się ze swymi produktami na listę.

Jeśli chodzi o rodzaje Turystyki, to zauważalnie duży jest udział produktów z obszaru turystyki wodnej. Doceniona została również turystyka kulturowa i miejska, do której zachęcają takie produkty, jak: Szlak turystyczny po podziemiach rynku w Krakowie, Toruń – Hanza nad Wisłą, Zamość miasto UNESCO, eksponujące dziedzictwo poprzemysłowe (Europejski Ośrodek Kultury Technicznej i Turystyki Poprzemysłowej). Doceniona została turystyka aktywna (np. Łódzki Szlak Konny) oraz uzdrowiska (międzynarodowy produkt markowy „Uzdrowiska Kłodzkie”).

Największymi od strony wielkości nakładów inwestycyjnych jest produkt „Zachodniopomorski Szlak Żeglarski” (łączny koszt około 115 mln złotych). Pod względem dofinansowania środkami unijnymi na czoło wysuwają się dwa produkty – Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego w Poznaniu (około 50,4 mln zł) oraz Rewitalizacja Kanału Elbląskiego (około 48,5 mln zł). Produktem o najniższym koszcie inwestycji jest „Bug – rajem dla turysty” (11,2 mln zł), natomiast  najniższą kwotę  dofinansowania z europejskiego funduszu rozwoju regionalnego otrzyma produkt „Uzdrowiska Kłodzkie” (około 7,1 mln zł).

Łączna kwota na inwestycje związane z produktami kluczowymi wyniesie około 1 miliarda 171 mln złotych, natomiast wysokość dofinansowania środkami unijnymi w programie sięga prawie 475 milionów złotych. Obie te liczby oznaczają poważne zasilenie produktowego potencjału polskiej turystyki.

Realizacje zakończone lub mocno zaawansowane

Dla tych dwudziestu przedsięwzięć produktowych ustalony został przeważnie dwu- i trzyletni okres realizacji. W kilku przypadkach rozpoczynał się od 2009 roku, częściej jednak w następnym. Dla przeważającej liczby produktów zakończenie realizacji przewidziano w roku obecnym, a tylko rewitalizacja Kanału Elbląskiego ma potrwać do 2015 roku.