Otwarcie Szlaku Unitów Sokołowskich

Wielki Gościniec Litewski – jeden z najważniejszych lądowych traktów handlowych Rzeczypospolitej, łączył Warszawę z Wilnem, czyli Koronę Polską z Wielkim Księstwem Litewskim. Prowadził między innymi przez Sulejówek, Okuniew, Stanisławów, Dobre, Liw, Węgrów, Sokołów Podlaski, Skrzeszew, Wirów, Drohiczyn, Ciechanowiec, Brańsk, Bielsk Podlaski, Białystok, Supraśl, Wasilków, Czarną Białostocką, Sokółkę, Kuźnicę Białostocką, i dalej – przez obecną Białoruś – Grodno, i Litwę – Troki i Wilno. Dziś trasa ta staje się atrakcją turystyczną.

Wstępną koncepcję projektu pt. „Wielki Gościniec Litewski jako szlak turystyczny" przedstawiono w 2009 r. na warszawskim Zamku Królewskim. Inicjatywa powstała w Sokołowskim Ośrodku Kultury i znajdując podatny grunt, bardzo szybko doszło do jej realizacji. Do akcji włączyli się historycy, etnografowie, specjaliści turystyki. Zaangażowały się władze samorządowe województw mazowieckiego i podlaskiego, powiatów i gmin. Organizowano wystawy, konferencje, objazdy terenowe. Szlak doczekał się oznakowania, map, folderów i przewodników. Ponadto wydano specjalny przewodnik kulinarny po Wielkim Gościńcu Litewskim. Działania te były podejmowane staraniem Sokołowskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, Sokołowskiego Ośrodka Kultury oraz Muzeum Zbrojowni na Zamku w Liwie. Inicjatorzy zadbali o powiązanie z już istniejącym szlakiem turystyczno-kulinarnym „Mazowiecka Micha Szlachecka".

Zanim powstała Lokalna Organizacja Turystyczna „Wielki Gościniec Litewski", skrystalizowano ideę tego szlaku, dokonano jego opisu, wydano publikacje. Pomagały miejscowe władze samorządowe, przedsiębiorcy, ale największe zasługi mieli Maria Koc - ówczesny dyrektor Sokołowskiego Ośrodka Kultury a obecnie senator RP i Roman Postek – dyrektor Muzeum-Zbrojowni na zamku w Liwie.

Dynamiczni rzecznicy rozwoju regionalnego poprzez działania w sferze turystyki i kultury nie poprzestali na tej inicjatywie. W końcu 2014 r. lokalna organizacja turystyczna podpisała umowę na nowe zadanie „Unici Sokołowscy - wytyczenie i oznakowanie szlaku turystycznego na terenie powiatu sokołowskiego". W ramach działania 413 „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju" finansowanego z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich pozyskano środki na wytyczenie, oznakowanie i wypromowanie szlaku turystycznego łączącego zabytki kultury materialnej związanej z Unitami na terenie powiatu. Wielkim skarbem są tutejsze dawne cerkwie unickie.

8 maja w Sokołowskim Centrum Kultury w Sokołowie Podlaskim odbyła się konferencja w związku z otwarciem szlaku. Z tej okazji wydano mapę i przewodnik. Uczestnicy mieli możliwość poznać wybrane obiekty – dawne cerkwie unickie w: Rogowie, Szkopach i Sawicach (gmina Repki), Gródku (gmina Jabłonna Lacka) i Grodzisku (gmina Sabnie). Szlak został oznakowany, a przy świątyniach powstały tablice informacyjne.

Zainteresowanie mediów, branży turystycznej, a przede wszystkim miejscowej społeczności wskazuje na rosnącą popularność idei szlaku. Do jej popularyzacji włączyła się też ALMAMER Szkoła Wyższa od lat realizująca projekt badawczy „atrakcyjność turystyczna województwa mazowieckiego", m.in. poprzez prezentację dobrych praktyk na wykładach ukierunkowanie tematyki prac dyplomowych, organizowanie konferencji i wydawanie towarzyszących im monografii. Czas na włączenie tego szlaku do propozycji biur podróży.

Jan Paweł Piotrowski