Podziemne oczyszczenie
Powtarzany intensywnie jesienią alarm smogowy dla Polski, przypomina wszystkim, że przebywanie w miejscu o podwyższonym poziomie zanieczyszczenia powietrza, wpływa na zwiększone prawdopodobieństwo zapadania na wiele poważnych chorób. Są jednak miejsca, w których wdychane powietrze oczyszcza organizm. Jednym z nich są podziemia kopalni soli w Wieliczce a na powierzchni solankowe tężnie.
Badacze potwierdzają lecznicze właściwości kopalnianego mikroklimatu, który różni się od klimatu, jaki występuje na powierzchni. Powietrze płynące z powierzchni górniczymi szybami, a następnie solnymi korytarzami do komór, neutralizuje zanieczyszczenia sprawiając, że powietrze pod ziemią jest pozbawione szkodliwych dla zdrowia pyłów. Równocześnie wysoki udział chlorku sodu pobudza drogi oddechowe do oczyszczania i łagodzi stany zapalne. Na stan zdrowia największy wpływ mają cząstki o niewielkiej średnicy, gdyż głęboko wnikają do dróg oddechowych docierając do oskrzeli i płuc. Aktualne wyniki badań pokazują, że w komorach uzdrowiskowych Kopalni Soli „Wieliczka" stężenia pyłu drobnocząsteczkowego są dwukrotnie niższe niż w rejonie tak zwanych zielonych płuc Polski i niemal dwudziestokrotnie niższe niż szczytowe stężenia w Krakowie.
Aktywna rehabilitacja w solnych komorach
O leczniczych właściwościach solnych komór decyduje przede wszystkim czystość bakteriologiczna, wysoka wilgotność względna powietrza w granicach od 74 do 90 proc i duża zawartość chlorku sodu wynosząca 24 mg/m³ oraz takich pierwiastków jak magnez, mangan i wapń. Działalność Uzdrowiska Kopalnia Soli „Wieliczka" jest prowadzona głównie z myślą o osobach cierpiących na schorzenia górnych i dolnych dróg oddechowych, takich jak astma oskrzelowa, przewlekła choroba płuc, przewlekłe, nawracające choroby nosa, zatok, gardła i krtani, przewlekłe zapalenia oskrzeli i płuc, schorzenia o podłożu alergicznym. Uzdrowisko zajmuje się organizacją pobytów rehabilitacyjno-leczniczych oraz turnusów ambulatoryjnego leczenia. Pobyty mają formę turnusów ambulatoryjnych z zabiegami pod ziemią i kompleksowych z zabiegami pod ziemią, zakwaterowaniem i wyżywieniem zarówno dla kuracjuszy płacących za pobyt, jak i ze skierowaniem w ramach kontraktu z NFZ.
Turnus rozpoczyna się badaniem lekarskim w Uzdrowisku. Po nim rozpoczyna się cykl 3. tygodni dziennych pobytów rehabilitacyjno-leczniczych, podczas których kuracjusze przebywają w leczniczych komorach solnych 6 godzin dziennie. W przypadku turnusów ambulatoryjnego leczenia uzdrowiskowego po dniu przyjęć i kwalifikacji lekarskiej rozpoczyna się cykl 3. tygodni zabiegowych, podczas których kuracjusze zjeżdżają do kopalni na pobyty dzienne po 6 godzin oraz trzy pobyty nocne. Leczenie w podziemnych komorach ma formę aktywnej rehabilitacji polegającej na nowoczesnej gimnastyce oddechowej uwzględniającej ćwiczenia kontroli oddechu, korekcji wzoru oddechowego, naukę oddychania torem przeponowym, trening mięśni oddechowych.
Solny aerozol
W XIX wieku Wieliczka była uzdrowiskiem na poziomie europejskim. Kuracjusze korzystali z dobrodziejstw solankowych kąpieli, zaś twórca dobrze prosperującego Zakładu Kąpielowego, lekarz salinarny doktor Feliks Boczkowski mógł śmiało marzyć o dalszym rozwoju oferty leczniczej. Trudna rzeczywistość Polski rozbiorowej rozwiała te nadzieje, niemniej idea uzdrowiska przetrwała i znalazła godnego realizatora w osobie profesora Mieczysława Skulimowskiego. Współcześnie sanatoryjne tradycje Wieliczki kontynuuje Uzdrowisko Kopalnia Soli „Wieliczka", zaś tężnia solankowa stanowi kolejny ważny krok w przywróceniu miastu leczniczego charakteru.
Leczniczy aerozol w tężni zawierający miedzy innymi chlorek sodu przynosi ulgę w schorzeniach dolnych dróg oddechowych. Pobyt w tężni zalecany jest również osobom zdrowym. Po pierwsze spacer połączony z inhalacją doskonale relaksuje i wycisza. W zestresowanym świecie chwila prawdziwego wytchnienia ma ogromne znaczenie i dla ciała, i dla ducha - zapobiega chorobom. Tym bardziej, że na co dzień oddychamy między innymi sadzą, metalami ciężkimi, ołowiem, rtęcią, dwutlenkiem azotu, rakotwórczymi benzopirenami. Niewidoczne gołym okiem cząsteczki pyłu bez trudu wnikają do płuc i krwiobiegu. Fatalnej jakości powietrze odpowiada za astmę, nowotwory, infekcje dróg oddechowych.
Sekret działania tężni kryje się w jej specyficznej konstrukcji. To masywna konstrukcja wypełniona gałązkami tarniny, po których spływa słona woda. Celem tego procesu jest uzyskanie co najmniej 16 proc. roztworu NaCl w wodzie. Solanka ulega zagęszczeniu gdy spływa po tarninie i rozbija się o poszczególne jej gałązki - częściowo paruje, nasycając powietrze wokół budowli solnym aerozolem. Odznacza się ona szczególnymi walorami zdrowotnymi, ponieważ jego cząsteczki mają znaczną zdolność penetracji poprzez błony śluzowe układu oddechowego oraz skórę. Pod drewnianą konstrukcją murów i wieży tężni znajduje się misa żelbetowa zbierająca solankę, z której jest ona odprowadzana grawitacyjnie do podziemnego zamkniętego zbiornika zlokalizowanego pod wieżą obok pompowni. Ze zbiornika podziemnego solanka jest pompowana do systemu koryt drewnianych usytuowanych na koronie muru i na podeście wieży, skąd poprzez drewniane kurki regulujące przepływ spływa do mniejszych koryt, posiadających nacięcia, umożliwiające równomierne rozprowadzenie solanki na rozłożone pod nimi krzaki tarniny. Strugi solanki ściekają po gałązkach tarniny, na których rozbijają się na tworząc leczniczą mgiełkę. Słońce i wiatr potęgują oddziaływanie tężni. W Wieliczce słona woda pochodząca z dwóch podziemnych wypływów na poziomie VI i VII, otrzymała świadectwo leczniczej wody mineralnej ze wskazaniem do użycia między innymi w inhalacjach.