Głosujemy na „Top 5” Małopolski

Trzecia runda głosowania na portalu narodowym www.polska.travel.pl. Internauci wybierają największe atrakcje turystyczne polskich regionów. W dwóch pierwszych turach konkursowego sondażu oddawano głosy na „Top 5" województwa śląskiego i opolskiego. Przez najbliższe dwa tygodnie głosujemy na jedną z pięciu reprezentatywnych propozycji Małopolski.

Kandydatury, czyli atrakcje o największym potencjale turystycznym, wytypowane zostały przez Polską Organizację Turystyczną na podstawie prowadzonych badań, analiz i opinii regionalnych organizacji turystycznych. Sondaż umieszczony jest pod adresem www.polska.travel/hity. W tym miejscu znajdziemy opis zasad, na jakich organizowany jest sondaż oraz listę „Top 5" regionu małopolskiego. Wybieramy jedną z kandydatur - tę atrakcję, która według naszej opinii najbardziej zasługuje na nasz głos. Następnie klikamy komendę „Głosuj". Na zastanowienie jest dwa tygodnie. Po ich upływie prezentowany będzie kolejny region. Opisy atrakcji Małopolski znajdują się na portalu narodowym www.polska.travel.pl. Poniżej przybliżamy wiedzę na temat kandydatur.

Drewniane Kościoły południowej Małopolski (trasa) – UNESCO

Szlak Architektury Drewnianej nagrodzony Złotym Certyfikatem w konkursie Polskiej Organizacji Turystycznej, choć wart jest zwiedzenia na całej długości (a także jego okolice), ma obiekty wymieniane przez przewodników w pierwszej kolejności. Cztery kościoły wpisane w 2003 roku na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO – kościół pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Binarowej, kościół św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim, kościół św. Leonarda w Lipnicy Murowanej i kościół św. Filipa i Jakuba w Sękowej oraz dopisane w 2013 roku do Listy UNESCO cztery cerkwie. Cerkiew św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku, cerkiew pw. Opieki Bogurodzicy NMP w Owczarach, cerkiew św. Paraskewii w Kwiatoniu i cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych.

Kościół parafialny św. Michała Archanioła w Binarowej wzniesiony został około roku 1500. Na ścianach biblijne sceny figuralne z końca XIV w. i bogata polichromia z 1655. Najcenniejsze są gotyckie rzeźby Matki Boskiej z Dzieciątkiem i znajdujące się w ołtarzach bocznych płaskorzeźby świętych Małgorzaty, Doroty, Katarzyny i Barbary. Dzięki współpracy parafii z Małopolską Organizacją Turystyczną, kościół udostępniony jest do zwiedzania - w sezonie od maja do października oraz w pozostałych miesiącach, ale po uprzednim uzgodnieniu terminu. Z Binarowej niedaleko jest do „małego Krakowa", jak nazywana jest Biecz, miasteczko położone na wysokim brzegu rzeki Ropy. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1023 roku. W zachodniej części miasta wznosi się monumentalna fara późnogotycka z prezbiterium z około 1480 roku z rzędami kaplic i późnorenesansowym ołtarzem głównym. W rynku ratusz z okazałą wieżą, pierwotnie gotycką, starymi kamieniczkami. Przy ulicy Kromera znajduje się Muzeum Marcina Kromera w renesansowej mieszczańskiej kamienicy, w której, jak podawały przekazy, miał urodzić się Marcin Kromer, przyszły biskup warmiński i sekretarz króla Zygmunta Starego. Faktycznie wielki filozof, pisarz i jeden z przywódców polskiej kontrreformacji nie przyszedł na świat pod jej dachem, zbudowana została kilka lat później.

Wyjeżdżając z Nowego Targu w kierunku Nowego Sącza, powinno zrobić się przerwę na zwiedzenie Harklowej, rodzinnej miejscowości malarza Włodzimierza Tetmajera, czołowego przedstawiciela Młodej Polski. Harklowa jest ważnym punktem na Szlaku Architektury Drewnianej. Kościół parafialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła o konstrukcji zrębowej, wzniesiony został około roku 1500. Wnętrza zdobią elementy polichromii z 1500 roku. Zachowały się późnobarokowe ołtarze i obrazy gotyckiego tryptyku z początku XVI w. Kilka kilometrów dalej wjeżdża się do Dębna. Wpisany na listę UNESCO Kościół parafialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła wzniesiony został w 1490 r. Wieżę dobudowano w 1601 r. W głównym ołtarzu podziwiać można tryptyk z początku XVI wieku przedstawiający Świętą Rodzinę, zabytkowy krzyż z 1380 roku, tak zwane Drzewo Życia, wykonany na desce z fragmentu drzewa w naturalnym kształcie krzyża, gotyckie tabernakulum z początku XIV wieku i barokowe ołtarze boczne z XVII wieku z pięcioma gotyckimi figurami zwanymi Orszakiem Pięciu Panien. Na ścianach i stropie bogata polichromia z około 1500 roku, na którą składają się motywy geometryczne i roślinne. Wrażenie robią cymbałki z XV o zaskakujących właściwościach. Niskie tony wydawane są przez cienkie sztabki, a wysokie przez sztaby grube. W roku 1949 przypadkowo odkryto w kościele romański obraz na desce datowany na rok 1330, przykład najstarszego w Polsce malowidła sztalugowego. Miejscem jego ekspozycji jest Wawel. Utrzymanie i konserwacja zabytkowego kościoła w Dębnie finansowana jest z ofiar turystów. Zwiedzanie organizowane jest grupowo. Nie ma biletów, wchodzący składają dobrowolne ofiary. Można też zaopatrzyć się w oficjalne przewodniki zarówno w formie drukowanej, jak i na nośnikach elektronicznych. Obecność w Dębnie można dodatkowo urozmaicić udziałem w spływie tratwami przełomem Dunajca z miejscowości Sromowce do Krościenka lub Szczawnicy.

Modrzewiowy kościół cmentarny św. Leonarda w Lipnicy Murowanej z końca XV nad rzeczką Uszwicą zbudowany został według miejscowej tradycji na miejscu pogańskiej gontyny. Tamte czasy pamięta tak zwany dębowy słup Światowida stojący za ołtarzem św. Leonarda. W prezbiterium datowanym na rok 1203 umieszczono sceny ukrzyżowania Chrystusa, Ostatniej Wieczerzy i Sądu Ostatecznego zaś w nawie - z Męki Pańskiej oraz Dekalogu. Płaskorzeźba Zaśnięcia Matki Boskiej wykonana została w XIV wieku. W nawie, na ścianie północnej, znajduje się polichromia z okresu 1500-1711. Pod posadzką nawy znajduje się krypta grobowa rodziny Ledóchowskich mieszkających w Lipnicy Murowanej od 1883 roku. Św. Julia Ledóchowska, założycielka Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusowego beatyfikowana została przez papieża Jana Pawła II. Bezcennym zabytkiem lipnickiego kościoła są przenośne organy z XVII wieku, jeden z siedmiu w Polsce działających pozytywów szkatulnych. Jest możliwość wysłuchania nagrań wykonywanej na nim muzyki, on sam przechowywany jest poza kościołem. Świątynia jest miejscem koncertów. W sierpniu tego roku odbędą się między innymi koncerty w ramach „Modlitw ukrytych w operowej arii" oraz „Od Bacha do Pendereckiego". W sąsiedztwie kościoła zachowało się wiele nagrobków na starym cmentarzu założonym w 1711 roku. Od połowy ubiegłego wieku w Lipnicy Murowanej organizowany jest konkurs Lipnickich Palm i Rękodzieła Artystycznego.

Kościół filialny św. Filipa i Jakuba w Sękowej uważany jest za najpiękniejszy kościół drewniany w Małopolsce, zbudowany został w 1520 roku z bierwion modrzewiowych. Wieżę, rozłożyste soboty i kamienną posadzkę wokół świątyni wykonano w XVIII wieku. Wyposażenie jest skromne z powodu zniszczeń w czasie pierwszej wojny światowej. Drewniane elementy świątyni żołnierze austriaccy przeznaczali do wzmacniania okopów i na opał. Po wojnie kościół poddany został rekonstrukcji, którą kontynuowano w PRL. Za wzorowo prowadzone prace w tym zakresie, obiekt wyróżniono w 1994 roku medalem Europa Nostra, nagrodami im. Brata Alberta i Ministra Kultury i Sztuki PRL. Na obecne wyposażenie składa się między innymi późnorenesansowy ołtarz główny z początku XVII w., zrekonstruowany w latach 1948–1949 z obrazem świętych Mikołaja, Benedykta i Antoniego. W skrzydłach ołtarza zostały umieszczone posągi świętych Piotra i Andrzeja. Zwieńcza go rzeźba Zbawiciela Świata. Ocalała gotycka kamienna chrzcielnica z 1522 r.

Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Jakuba Młodszego w Powroźniku jest obecnie rzymskokatolickim kościołem parafialnym. Obita gontem cerkiew zbudowana w 1600 roku, jest jedną z najstarszych i najpiękniejszych w Polsce. Wielokrotnie remontowana, po powodzi w latach 1813-1814 przeniesiona została w obecne miejsce. W zakrystii cenna polichromia figlarna z XVII wieku. Sprzęty i obrazy z XVII i XVIII wieku. Ambona barokowa z około 1700. Wiele cennych ikon między innymi Sąd Ostateczny z 1623 roku. Cerkiew parafialną greckokatolicką Opieki Bogarodzicy w Owczarach zbudowano w 1653 roku, ostatni remont przeprowadzono w latach 80. ubiegłego wieku. Efekty działań konserwatorskich zostały wyróżnione międzynarodową nagrodą organizacji Europa Nostra. W świątyni dwa barokowe ołtarze boczne z ikoną Matki Boskiej z Dzieciątkiem i z dużą ikoną Św. Mikołaja. Dawna Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Paraskewii w Kwiatoniu, która obecnie jest rzymskokatolickim kościołem, wzniesiona została w drugiej połowie XVII wieku, stanowi przykład łemkowskiej architektury cerkiewnej. Zachował się ikonostas autorstwa Michała Bogdańskiego z 1904 r., w prezbiterium ołtarz główny z XIX w., dwa ołtarze boczne z ikonami Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz Zdjęcia z Krzyża. Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych mieści obecnie rzymskokatolicki kościół parafialny NMP Wniebowziętej. Cerkiew datowana jest na rok 1797. Pomimo przebudowy zachowała cechy cerkwi łemkowskiej. Polichromia wykonana została w 1898 roku przez Antoniego i Józefa Bogdańskich. W nawie widoczne są fragmenty barokowej polichromii z końca XVIII w. Ikonostas z XVIII w. przemalowany został w 1831 roku.

Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni – UNESCO

Zabytkowa Kopalnia Soli w Wieliczce została wpisana na Pierwszą Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO w roku 1978, wpis rozszerzono w roku 2013 o Zabytkową Kopalnię Soli w Bochni. W roku 1994 kopalnia w Wieliczce uznana została przez Prezydenta RP za Pomnik Historii Narodowej. Wielicka kopalnia jest atrakcją turystyczną o światowym rozgłosie i najpopularniejszym zabytkiem techniki w Polsce. Odnotowuje rocznie ponad milion zwiedzających z blisko 150. krajów. Podziemna Wieliczka jest miejscem międzynarodowych spotkań i konferencji oraz ekscytującym tematem dla zagranicznych mediów. Stanowi wizytówkę Polski, rozpoznawaną i cenioną markę, synonim rzetelności i najwyższej jakości. Business Centre Club wyróżniająca przedsiębiorców odnoszących sukcesy na arenie międzynarodowej, przyznał kopalni w Wieliczce miano Marki Europejskiej przyznawanej firmom, których biznesowa działalność jest doskonale znana w Europie i kojarzona nie tylko z Polską, ale też z najwyższej jakości europejskimi wyrobami bądź usługami. Kopalnia Soli w Wieliczce to najstarsze na ziemiach polskich przedsiębiorstwo solne. Przez stulecia była źródłem bogactwa kraju. Według legend, gospodarczy sukces kraj zawdzięcza św. Kindze, wcześniej węgierskiej księżniczce Kunegundzie, zaślubionej księciu krakowsko-sandomierskiemu Bolesławowi Wstydliwemu, która wskazała sprowadzonym z Węgier górnikom miejsce bogatych złóż. Wtedy rozpoczęto ich eksploatacje na gospodarczą skalę, choć sól w tym miejscu wydobywano już wcześniej, przed 1044 rokiem. Wydobycie soli kamiennej zakończono w Wieliczce w latach 60. XX wieku. W latach 90. zaprzestano produkcji soli warzonej. Współczesna kopalnia to przede wszystkim unikatowy w skali świata obiekt zabytkowy i atrakcja turystyczna. Obecny układ wyrobisk górniczych usytuowanych na dziewięciu poziomach, sięga głębokości ponad 300 metrów, liczy blisko 300 kilometrów chodników i około 3 tys. komór. Do zwiedzania udostępniona jest część położona na głębokości od 64 do 135 metrów. Kaplice, podziemne jeziora, oryginalne urządzenia i sprzęt, ślady prac górniczych, wykonywane przez górników rzeźby i płaskorzeźby solne dają wyobrażenie o warunkach pracy ludzi, zwyczajach, wierzeniach i talentach artystycznych. Duże wrażenie wywiera kaplica św. Kingi na głębokości 101 metrów, widziana z wysokości tarasu, oświetlona solnymi żyrandolami. Podobają się solankowe jeziora, a także prezentacje światło-dźwięk, na przykład ta w komorze Weimar z muzyką Chopina i Berlioza. Imponuje komora Michałowice wsparta na monumentalnej drewnianej obudowie. 135 m pod powierzchnią jest niezwykle ciekawe Muzeum Żup Krakowskich założone w 1949 roku ze zbiorami petrograficznymi, okazami fauny i flory kopalnianej. Bliżej powierzchni, 80 metrów pod nią, są słynne Groty Kryształowe z niezwykle pięknymi kryształami halitu, unikat przyrodniczy w skali świata. Odkryte w 1860 i 1898 uznane zostały w 1928 roku za podziemny rezerwat. Turyści oczekują jednak czegoś więcej, niż tylko tradycyjnego zwiedzania, wysłuchania przewodnika i przejścia do kolejnej komory. Chcą nie tylko zobaczyć, ale również doświadczyć. Kopalnia nieustannie wzbogaca swoją ofertę, wprowadza kolejne produkty, które są odpowiedzią na te oczekiwania. Na przykład w ramach projektu „Szlaki nowej przygody w zabytkowej Kopalni Soli „Wieliczka" powstała „Trasa Górnicza". Wytyczono ją w jednym z najstarszych i najcenniejszych rejonów kopalni. Część komór i chodników powstała jeszcze w XV wieku, a wyremontowany szyb Regis, którym turyści dostają się do kopalni, wybito za czasów Kazimierza Wielkiego w XIV w. Wędrówka „Trasą Górniczą" to wyprawa do kopalni surowej i wymagającej, jest wyzwaniem dla turystów, ale także źródłem wiedzy, doświadczeniem pozwalającym poczuć się jak górnicy. Projekt został zrealizowany przy udziale funduszy unijnych w ramach działania 6.4 „Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym" Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, którego Instytucją Wdrażającą jest Polska Organizacja Turystyczna. Podziemna Wieliczka przypomina miasto. Tętni życiem. Wśród solnych rzeźb odbywają się konferencje, bale, bankiety, śluby, uroczyste spotkania, zawody sportowe, koncerty. Mądrze wykorzystywane są nowoczesne technologie pozwalające na zwielokrotnienie wrażeń, jakie daje obcowanie z dziedzictwem kulturowym. Multimedialny spektakl w komorach Lill Górna i Kazanów wykorzystujący między innymi techniki trójwymiarowe i rzeczywistość wirtualną stwarza iluzję podróży w przeszłość kopalni. Ta współczesna posiada jeszcze jedną funkcję, ma status pierwszego w Polsce podziemnego uzdrowiska. Oferuje turnusy lecznicze, inhalacje, zabiegi suche, kinezyterapię, kąpiele solankowe. Popularność zdobywają pobyty wypoczynkowe, na przykład weekendy w czterogwiazdowym Hotelu Grand Sal obok kopalni w otoczeniu parku św. Kingi. W programie wielogodzinny relaks w Podziemnym Ośrodku Rehabilitacyjno-Leczniczym w Komorze Wessel na głębokości 135. metrów - muzykoterapia, inhalacje w naturalnym mikroklimacie, ćwiczenia rehabilitacyjne i oddechowe. W centrum rekreacyjnym, fitness, sauna i jacuzzi. Zwiedzanie Kopalni Soli „Wieliczka" jest obowiązkowym punktem zwiedzania regionu.

Zabytkowa Kopalnia Soli Bochnia jest być może tym miejscem, w którym, jak głosi legenda, wydobyto pierwszą na tym terenie bryłę soli, tę samą, w której tkwił pierścień ślubny królewny Kingi wrzucony przez nią do szybu w węgierskim Marmarosz. Trasy turystyczne prowadzą przez najciekawsze wyrobiska i komory, zwiedzający podziwiają wykute w skałach kaplice i rzeźby, poznają narzędzia górnicze używane przed wiekami. Na przykład trasa o nazwie Końska droga z Podziemną Przeprawą Łodzią – prowadzi zabytkowymi korytarzami z poziomu August przez poziom Lobkowicz do poziomu Sienkiewicz. Wyprawa ma interesujący aspekt poznawania struktur geologicznych. Widoczna jest warstwa pyłu wulkanicznego, który pozwolił geologom na określenie wieku złoża bocheńskieo na 13,6 mln lat. Na poziomie Sienkiewicz zlokalizowana jest jedna z największych atrakcji. Przeprawa łodzią wzdłuż zalanego solanką wyrobiska. Zwiedzanie kończy się pobytem w komorze Ważyn, w której znajduje się restauracja Ważynek, sklep z pamiątkami, boisko sportowe, plac zabaw dla dzieci.

Podziemna Ekspozycja Multimedialna Uzdrowiska Kopalnia Soli Bochnia została nagrodzona przez kapitułę certyfikatem w konkursie Polskiej Organizacji Turystycznej na Najlepszy Produkt Turystyczny. Multimedialna wycieczka po kopalni jest podróżą w czasie, rozpoczynającą się w czasach Bolesława Wstydliwego i księżnej Kingi. Historię kopalni widzowie poznają z przekazu wirtualnych postaci polskich królów, żupników genueńskich i kopalnianego ducha mnicha z zakonu Cystersów.

Stare Miasto w Krakowie – UNESCO

Kraków oceniany jest powszechnie przez turystów za największą atrakcję city breaks pomiędzy Bugiem a Odrą. Plasuje się w czołówce światowych rankingów. W jednym z nich, eksperci Orbitz.com (jednej z dwóch największych w USA internetowych agencji podróży) uznali Kraków za najmodniejsze miasto roku. W innym zaś, w zestawieniu „Travel Awards" tworzonym przez czytelników gazety „The Guardian" i portalu guardian.co.uk. w kategorii „najciekawsze miejsce poza granicami Wielkiej Brytanii", królewskie miasto zdobyło drugą lokatę wyprzedzone tylko przez australijskie Sydney. W listopadzie 2014 ukazała się kolejna wiadomość o zwycięstwie Krakowa w rankingach atrakcyjności turystycznej. „Kraków znów najlepszy!" - to jedna z czołówek informacji, które obiegły polskie media po opublikowaniu przez magazyn ochrony brytyjskich konsumentów Which?, wyników rankingu. Redakcja regularnie dokonuje ocen i porównań towarów i usług działając w interesie klientów. Tym razem wzięła pod lupę ofertę city breaks europejskich miast. O udział w sondażu poproszono Wyspiarzy, którzy lubią i uprawiają ten typ turystyki. Przypomnijmy też, rok 2006. Rynek Główny w Krakowie, jedno z najbardziej wartościowych dokonań w historii europejskiej urbanistyki ostatniego tysiąca lat, uznany został przez ekspertów Project for Public Spaces, amerykańskiej organizacji non profit prowadzącej działania na rzecz rewitalizacji miejskich przestrzeni – za najlepszy plac świata. Wyprzedził on w tym rankingu między innymi Piazza Navona w Rzymie, praskie Stare Miasto i weneckie Campo Santa Margherita. Na końcową ocenę składały się między innymi ogólny wizerunek, tożsamość miejsca, atrakcje i udogodnienia. Na tę najwyższą ocenę zasługuje całe, wpisane w 1978 roku przez UNESCO na Listę Światowego Dziedzictwa, historyczne centrum Krakowa, które skupia najważniejsze pomniki polskiej historii - Stare Miasto z Wawelem, Kazimierzem, dawną dzielnicą żydowską i Stradomem, niegdyś południowym przedmieściem Krakowa. W 1994 roku Stradom wraz ze Starym Miastem, Wawelem, Kazimierzem, Piaskiem, Podgórzem i Nowym Światem został uznany za Pomnik historii. Centrum Starego Miasta stanowi Rynek Główny. Jest to jeden z największych placów średniowiecznej Europy zajmujący 40 tys. metrów kwadratowych, otoczony zabytkowymi kamienicami i pałacami, z XIV-wieczną wieżą ratuszową i dwuszeregiem XIII-wiecznych kramów włączonych w renesansowy gmach Sukiennic. Ostatnia ich przebudowa w XIX wieku, przebiegała przy współpracy Jana Matejki. Na rynku stoi kościół Mariacki ze słynnym gotyckim ołtarzem wykonanym w drewnie. Ołtarz Wita Stwosza, jeden z najcenniejszych ołtarzy gotyckich w Europie, powstawał od 1477 do 1489 roku. Artysta tchnął w drewno pełne wyrazu postacie apostołów i Matki Boskiej. W czasie okupacji ołtarz wywieziony został przez hitlerowców do Norymbergii. W 1946 powrócił do Krakowa. Podczas gruntownej konserwacji odkryto pod nowszymi warstwami farby pierwotne malowanie stwoszowskie. Z Rynku Głównego turyści zmierzają na Wawel Drogą Królewską mijając zabytkowe kościoły i kamienice. Kraków był ponad pięć wieków stolicą państwa, Wawel siedzibą polskich władców, ich nekropolią i miejscem, gdzie kształtowała się historia Polski. To niezwykłe sanktuarium określa tożsamość Polaków, jest ich symbolem narodowym i kulturowym. Obecna renesansowa budowla zawiera fragmenty romańskie i znaczne partie gotyckie. W pałacowych wnętrzach znajdują się ekspozycje prezentujące zbiory muzealne. Najcenniejszym zespołem eksponatów są renesansowe arrasy. Wawelska katedra jest jedną z najważniejszych świątyń w Polsce. Odbywały się w niej uroczystości koronacyjne. We wnętrzu katedry oraz w jej podziemiach spoczywają niemal wszyscy królowie Polski i wielcy Polacy. Obecnie świątynia ma postać trzynawowej, trzywieżowej bazyliki z transeptem i kaplicami. Najpiękniejszą z nich jest przykryta pozłacaną blachą XVI-wieczna renesansowa kaplica Zygmuntowska. Spośród niezliczonych atrakcji miasta opisywanych szczegółowo w przewodnikach turystycznych, wybraliśmy dwie. Pierwszą jest Muzeum Czartoryskich z cennymi zbiorami malarstwa europejskiego, między innymi „Damą z łasiczką" Leonarda da Vinci, „Krajobrazem przed burzą" Rembrandta oraz malarstwem polskich artystów. Druga to podziemna ekspozycja Muzeum Historycznego Miasta Krakowa pod płytą Rynku Głównego. Interaktywna wystawa „Śladem europejskiej tożsamości Krakowa" otwarta została we wrześniu 2010 roku. Trasa zwiedzania biegnie pod ziemią wokół Sukiennic szklanymi pochylniami i kładkami. Pod stopami zwiedzający widzą pozostałości średniowiecznego miasta, którego najstarsze ślady datowane są na XI wiek. Ten pasjonujący park archeologiczny daje wyobrażenie Krakowa sprzed wieków. W trakcie prac archeologicznych odkryto pozostałości wczesnośredniowiecznej osady i cmentarzyska, a także fragmenty późniejszej zabudowy Rynku z czasów Bolesława Wstydliwego i Kazimierza Wielkiego wraz ze średniowiecznymi brukami i reliktami miejskiej infrastruktury. W wyobrażeniu życia średniowiecznego Krakowa pomagają nowoczesne techniki multimedialne. Fabularyzowane filmy, dźwięki i animacje. Kilkaset eksponatów odwzorowano w technice 3D, aby można je było przybliżyć i dokładnie obejrzeć na ekranie dotykowym. Podziemne muzeum ma powierzchnię blisko 4 tys. metrów kwadratowych. Bilety w różnych cenach, normalny kosztuje 19 zł, ale we wtorki zwiedzanie jest bezpłatne.

Tatrzański Park Narodowy

Utworzony został w 1955 roku. Obejmuje Tatry na terenie Polski. Wraz z graniczącym z nim słowackim parkiem wpisany został na Listę Światowych Rezerwatów Biosfery UNESCO. Najwyższy masyw górski typu alpejskiego w środkowej części Europy. Najwyższy polski szczyt Rysy - 2499 m npm. Najniższa jest dolina Porońca w okolicy Kośnych Hamrów na wysokości około 773 m. Liczne szlaki turystyczne pozwalają poznać najpiękniejsze zakątki gór, między innymi górskie jeziora, doliny, wodospady, jaskinie. Tatry są miejscem występowania wielu chronionych roślin i gatunków zwierząt między innymi kozic, niedźwiedzi i świstaków. Na terenie parku panują przez cały rok dobre warunki do uprawiania wspinaczki, speleologii i turystyki pieszej oraz narciarstwa zimą. W Tatrzańskim Parku Narodowym bywa rocznie ponad 2,5 miliona turystów. Najwięcej odwiedza rejon Morskiego Oka, Doliny Pięciu Stawów oraz wjeżdża na Kasprowy Wierch kolejką, która wwozi na szczyt 360 osób na godzinę. Najchętniej wybierane szlaki prowadzą na Giewont, Świnicę i Rysy. Ta część tatr przyciąga narciarzy i snowboardzistów. Na terenie parku działają wyciągi krzesełkowe, orczykowe i kolej linowa z Kużnic na Kasprowy Wierch. Wytyczono siedem tras narciarskich. Nartostrada z Doliny Goryczkowej do Kuźnic, trasy narciarskie w Kotle Gąsienicowym, Dolinie Goryczkowej i na północnym stoku Nosalu. Pola narciarskie są na Hali Gąsienicowej przy Betlejemce, Polanie Chochołowskiej na Kalatówkach i w Suchym Żlebie. Rośnie zainteresowanie uprawianiem taternictwa górskiego i jaskiniowego. Osoby oddające się tego rodzaju aktywności, wybierają się podobnie jak piechurzy, najczęściej w okolice Morskiego Oka, Doliny Pięciu Stawów i Doliny Gąsienicowej. Przed wyruszeniem do TPN dobrze jest odświeżyć wiedzę w Punkcie Informacji Turystycznej przy ul. Chałubińskiego 44 w Zakopanem. Udzielane informacje dotyczą między innymi dopuszczonych na terenie TPN form turystyki, sieci szlaków turystycznych, w tym okresowo wyłączonych z ruchu turystycznego, przepisów porządkowych wynikających z zasad ochrony przyrody, warunków na trasach związanych z aktualnym stanem pogody. tras narciarskich, nartostrad i szlaków narciarskich, parkingów i obowiązujących cen, schronisk i punktów gastronomicznych, działających kolei linowych i wyciągów, obsługi grup turystycznych i usług przewodnickich na terenie TPN.

Spływ przełomem Dunajca

Wyjątkowa to rzeka, jedno najpiękniejszych przełomów rzecznych w Europie. Przepływa przez Pieniny wijąc się miedzy wysokimi wapiennymi skalami. Przy tym, jak na górską rzekę, ma słaby nurt, dzięki temu doskonale nadaje się do organizacji rekreacyjnych spływów, w których biorą udział turyści w każdym wieku, dorośli, dzieci i młodzież. Można ruszyć z nurtem Dunajca łodzią flisacką lub w stylu bardziej sportowym, raftingowo, na pontonie. Sezon flisacki trwa od początku kwietnia do końca października. Flisacy pływają codziennie z wyjątkiem święta Bożego Ciała i pierwszego dnia Świąt Wielkanocnych. Spływ rozpoczyna się na przystani flisackiej w Sromowcach - Kątach lub Sromowcach Niżnych. Krótsza trasa o długości 18. kilometrów kończy się w Szczawnicy, pokonanie jej, w zależności od stanu wody, zajmuje trochę ponad dwóch godzin. Trasa dłuższa biegnie do Krościenka oddalonego od przystani w Kątach o 23 kilometry. Spływ trwa prawie trzy godziny. W Sromowcach - Kątach znajduje się parking, pawilon wystawowy Pienińskiego Parku Narodowego, punkt informacji turystycznej, kioski z pamiątkami, restauracja i kasy biletowe. Jedna łódź wypływa, gdy zbierze się przynajmniej dziesięciu chętnych pasażerów, o ile grupka jest mniejsza, wzrasta koszt usługi. Z przystani w Kątach do Szczawnicy łódź pokonuje 36-metrową różnicę poziomów. Trasa spływu wiedzie poprzez teren Pienińskiego Parku Narodowego, w większej części neutralnym pasmem granicznym, którym jest Dunajec. Pasażerów łodzi otacza malowniczy krajobraz. Mijają Marcelową Górę objętą ścisłym rezerwatem, widzą w oddali szczyty Cisowca, Zamczyska, Flakow, Rabsztyna, Macelaka. W miejscu, gdzie Dunajec dzieli się na dwa koryta, uformowała się wyspa o długości około 2 kilometrów. Prawa odnoga powstała po powodzi w 1934 r i biegnie po stronie słowackiej. Płynąc dalej flisak wskaże miejsca, w których kwaterował z kamratami Janosik w grotach Gór Aksamitek. Z miejsca, w którym Dunajec znów łączy się w jedno koryto, dostrzec można po stronie słowackiej zabudowania Czerwonego Klasztoru. Jego budowę wspierali polscy królowie: Kazimierz Wielki i królowa Jadwiga. Obiekt jest narodowym pomnikiem kultury. Piękny widok roztacza się na Trzy Korony, najwyższy szczyt Pienin. Od tego miejsca spokojny nurt przyspiesza pomiędzy skalnymi ścianami. Łodzie przepływają obok Ostrej Skały, Grabczychy Wyżnej i Niżnej. Następnie osiągają punkt, w którym jak powiadają górale, Janosik przeskoczył Dunajec uchodząc węgierskim żandarmom. Kto nie wierzy góralom na słowo, może zobaczyć odciśnięte w skale ślady kierpców karpackiego zbójnika. Widać je wyraźnie, nie ma potrzeby się wychylać, zwłaszcza, że rzeka jest tu wyjątkowo głęboka. Zwężenie nosi nazwę Zbójnickiego Skoku. Tracąc z oczu Trzy Korony opływa się Klejową Górę skąd ma się widok na masyw Golicy z słynnymi Siedmioma Mnichami, grzesznikami z Czerwonego Klasztoru zaklętymi w skale. Wartki nurt Dunajca uspokaja się na odcinku zwanym przez flisaków Leniwym ploso skąd widok na Pieninki i skały Fujarki, Piecki oraz Ligarki. Poniżej Leniwego, do Dunajca wpływa Pieniński Potok oddzielający masyw Trzech Koron od Pieninek. Z poziomu rzeki trudno oderwać oczy od Sokolicy, jej szczyt jest pięknym punktem widokowym na Pieniny i przełom Dunajca. Płynąc przez fragment o nazwie Bystry Prąd ma się przed sobą samotną skałę Samą Jedną, zwaną złośliwie Starą Panną. Za nią wpływa się na najgłębsze wody Przełomu o nazwie Loch. Przy przystani końcowej po słowackiej stronie kończy się granica państw wzdłuż Dunajca. Końcowy Przełom Dunajca przepływa pomiędzy skałami Hukową i Białą. Stąd po kilku minutach dobija się do przystani w Szczawnicy. Dłuższa trasa do Krościenka prowadzi obok słynnej skały Kotuńki tkwiącej w środku nurtu Dunajca, którą według legendy, diabeł zamierzał cisnąć w Zamek Pieniński usadowiony pod szczytem Zamkowej Góry. Celem nie była oczywiście skalna warownia, lecz św. Kinga, która jak pisze Jan Długosz, uciekając przed Tatarami z klasztoru w Starym Sączu, właśnie w jej murach znalazła schronienie. Czart się przeliczył i upuścił kamień do rzeki. Końcowy odcinek spływu biegnie spokojnym nurtem aż do przystani w Krościenku. Ceny biletów ustalone przez Polskie Stowarzyszenie Flisaków Pienińskich są zróżnicowane. Normalny dla indywidualnego turysty płynącego do Szczawnicy kosztuje 49 zł, w tym mieści się opłata za wstęp na szlak wodny Pienińskiego Parku Narodowego. Płynąc do Krościenka, płaci się o 10 zł więcej. Bilety ulgowe dla dzieci kosztują o połowę mniej, ale jest ograniczenie. Na jeden rejs sprzedawanych jest nie więcej niż pięć biletów ulgowych. Nieco więcej należy zapłacić za spływ raftingowy. O tyle ciekawszy, że wymaga od pasażerów aktywnego udziału między innymi w zespołowym posługiwaniu się wiosłami. Mogą w nim wziąć udział zarówno dorośli i dzieci. Do pontonu, podobnie jak do flisackiej łodzi zabieranych jest do 12 osób, ale wystarczy cztery, aby uzyskać pełną sterowność. Uczestnicy wyposażeni zostają w kamizelki ratunkowe i kaski oraz do wiosłowania tzw. pagaje. Rzeczy osobiste pakowane są w wodoszczelne worki. Koniecznie powinno się mieć suchą garderobę do przebrania po spływie. W zależności od pogody i stanu wody spływ trwa od 2 do 3 godzin.